|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
ALIŞVERİŞ |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Ariye Türü Satış
11263- Salim, babasından
bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) henüz olgunlaşma
belirtileri görünmeyen meyvelerin satışını yasakladı. Ağacı üzerindeki hurmayı
da kuru hurma karşılığında satmayı yasakladı."
11264- Abdullah der ki:
"Zeyd b. Sabit'in de bize bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) ariye türü satışa ruhsat vermiştir."
Müslim, Sahih'de Züheyr
b. Harb kanalıyla Süfyan'dan rivayet etmiştir.(--- Müslim, buyu' (1534).
11265- Salim der ki:
"Abdullah'ın Zeyd b. Sabiften naklen bana biIdirdiğine göre daha sonra
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ariye türü satışa yaş veya kuru hurma
konusunda ruhsat vermiş, başka şeylerde ise bu tür bir satışa ruhsat
vermemiştir."
Buhari, Sahih'de İbn
Bukeyr'den ve Müslim ise başka bir kanalla Leys'ten rivayet etmiştir.(---
Buhari, buyu' (2184) ve Müslim, buyu' (1539).
11266- Zeyd b. Sabit
biIdiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) göz kararı ile
yapılan ariye türü satışa izin verdi."
Buhari, Sahih'de Ka'nebi
kanalıyla Malik'ten rivayet etmiştir.(--- Buhari, buyu' (2188).
11267- Müslim de bunu
Yahya b. Yahya kanalıyla Malik'ten rivayet etmiştir. Yahya rivayetinde:
"Göz kararı ile yapılan ariye türü kuru hurma satışına izin verdi"
lafzını kullanmıştır.
11268- Nafi aynı isnadla
şöyle bildirir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) göz kararı ile
yapılan ariye türü kuru hurma satışına izin verdi."(--- Müslim, buyu'
(1539).
11269- Amr b. Dinar, İsmail
eş-Şeybanı veya başkasından bildiriyor Hurma ağaçlarındaki hurmaları yüz vesak
kuru hurma karşılığında sattım. Ağaçlardaki hurma fazla çıkarsa onların olacak,
daha az çıkarsa da benden alacakları olmayacaktı. Bunun hükmünü İbn Ömer'e
sordum. İbn Ömer "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunu yasakladı,
ancak ariye türü satışa izin verdi" dedi.
11270- Za'feranı ve
el-Müzenı ise bunu Şafii'den rivayet ederken tereddüt etmeden: "İsmail
eş-Şeybani'den" demişlerdir.
11271- Başka bir kanalla
Şafii bunu: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ağacındaki hurmanın
kuru hurma karşılığında satışını yasakladı. Ancak ariye mrü satışa izin
verdi" lafzıyla aktarmıştır.(--- Şafii, Müsned (1/150) ile el-Ümm (3/53)0
11272- Ebu Hureyre
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) beş vesaktan daha az
veya beş vesak kadarıyla ariye türü satışa izin verdi."
(Ravi) Davud tereddüde
düşüp: "Beş vesaktan daha az veya beş vesak kadarıyla" demiştir.
Müslim, Sahıh'de Ka'nebi
ve Yahya b. Yahya kanalıyla Malik'ten rivayet etmiştir.(--- Buhari, buyu'
(2190) ve Müslim, buyu' (1541).
11273- Şafii der ki:
Mahmud b. Lebid'e veya Mahmud b. Lebid, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) ashabından bir adama -Sanırım bu kişi de Zeyd b. Sabini veya başka bir
adamdı-: "Ariye olarak bu satışlarınız da ne oluyor?" diye sorunca
adam Ensar'dan yoksul birkaç adamın adını vererek şöyle dedi: "Filan ile
filan kişiler taze hurma yetiştiği zaman ellerinde para olmadığı için diğer
insanlar gibi hurma yiyemediklerinden şikayet edip ellerinde azık olarak önceki
yılın hurmasından bulunduğunu söylediler. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) yemeleri için ellerindeki hurmayı verip göz kararı taze
hurmadan almalarına izin verdi."
Şafii, "buyu"
konusu içinde böyle demiştir.(--- Şafii, el-Ümm (3/54).
11274- Şafii der ki:
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) izin verdiği ariye türü satışı
konusunda Mahmud b. Lebid şöyle der: "Zeyd b. Sabife ''Sizin helal
kıldığınız ariye türü satış nasıloluyor?'' diye sorduğumda şöyle dedi ...''
Gerisini Şafii, Zeyd'den naklen buyu' konusu içinde zikrettiği gibi zikreder.
11275- Şafii der ki: Bu
konuda Süfyan'dan gelen hadis de bu hadis gibidir.(--- Şafii, el-Ümm (3/54).
11276- Sehl b. Ebi Hasme
der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ağacı üzerindeki
hurmanın kuru hurma karşılığında satılmasını yasaklarken. getireceği kuru hurma
tahmin edilip hane halkının yemesi için taze hurmanın kuru hurma karşılığında
satılmasına izin verdi."
11277- Bunu Buhari ve
MüsIİm, Sahih'de Süfyan'dan rivayet etmişlerdir.
Süleyman b. Bilal da
bunu Yahya'dan rivayet ederken: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ariye türü satışa izin verdi. Ariye türü satış da kişinin yemek için bir veya
iki ağaçlık taze hurmayı tahminen kuru hurma karşılığında takas
etmesidir."(--- Buhari, buyu' (2191) ve Müslim, buyu' (1540).
11278- Cabir bildiriyor:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) muzabene türü satışı yasakladı.
Muzabene de kişinin ağacı üzerindeki hurmayı belli miktardaki kuru hurma
karşılığında satmasıdır. Ancak ariye türü satışa izin verdi."
Buhari ve Müslim,
Sahih'de Süfyan'dan rivayet etmişlerdir.(--- Buhari, buyu' (2189) ve Müslim,
buyu' (1536).
11279- Şafii der ki:
"Yenilebilecek olan her şeyin aynı cinsten olsa da biri yığınla, biri de
ölçülü olarak karşılıklı satışının haram olduğunu, haram kılınanlar için de
ariye türünün helal olduğunu ispatladık. Bu konuda gelen iki rivayet birbirini
iptal etmez, biri de diğerine kıyas edilmez. Bu iki rivayetin nasıl anlaşılması
gerektiğine gelirsek şöyle diyebiliriz: İki şekilde anlayabiliriz. Biri bana
göre ariye dışında bu tür bir satışı genelolarak yasaklamıştır. Diğeri de ariye
türü satış da başta yasak kapsamına girmesine rağmen sonradan buna izin
vermiştir. Anlamı hangisi olursa olsun bize düşen ResUlullah'ın (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) helal kıldığını helal görüp itaat etmek, haram kıldığını da
haram görmektir."
11280- Şafii der ki:
"Kişinin yemek için taze hurmayı ... " sözü de bize ariye türü satışın
ticaret için değil de yemek için olduğunu göstermektedir. Bunu yapan kişinin
elinde yemek için taze hurma yoktur. Şayet ariye türü satışa yönelik ruhsat
sadece bahçe sahibine verilseydi ariye olarak alacağı miktardan daha fazlası
zaten kendi bahçesinde vardır, ondan istediği kadar yiyebilir. Genel manada
yasaklanmış olan böylesi bir satışa bulaşmak için herhangi bir zorunluluğu
yoktur.
11281- Şafii der ki:
"Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sadece beş vesak ve daha az
olması kaydıyla ariye türü satışa izin vermesi, bize bu iznin normalde
kendilerine haram olan kişilere verildiğini göstermektedir. Zira diğer satışlar
gibi olsa beş vesak veya daha az veya daha fazla olması arasında bir fark
olmazdı. Kişinin başkasına hibe olarak verdiği hurma ağaçlarından yana maruz
kalacağı sıkıntıdan dolayı ağaçlardaki hurmaları ariye yoluyla satın almasına
gelince, hibe edilen kişinin sebep olacağı sıkıntı beş vesak veya daha fazla
olabilir. Ancak bu tür satışta izin verilen miktar en fazla beş vesaktır."
11282- Sonrasında Şafii
bu konuyu açıklamaya çalışır. Ebu Abdillah'ın rivayetine göre de şöyle der:
"Ariye türü satış, kişinin bir veya daha fazla ağaçta ki hurmayı göz
kararıyla hesaplayıp kuru hurma karşılığında vermesidir. Bu tür bir satışta
kişi taze hurmasını hesaplar, kuruması halinde ne kadar eksileceğini de göz
önünde bulundurur, bu hesaba göre de karşılığında kuru hurma alır. İki taraf da
malları teslim almadan ayrılırlarsa böylesi bir satış bozulmuş olur."
11283- Ebu Said'in
rivayetine göre Şafii şöyle der: "Ariye türü satış üç çeşittir. Biri
anlattığımız şekildedir. Ariye türü satışın tümü de ticaret amaçlı değil
yiyecek amaçlıdır. Kişi bahçesindeki hurmaların tümünü birden satacak olsa
ariye olan kısmı bu satışın içinde sayılmaz,"
Şafii, ariye türü
satışın ikinci çeşidini açıklarken: "Kişinin yemesi için birine hibe
olarak bahçesinden bir veya iki veya daha fazla hurma ağacı vermesidir. Bu da
koyunlardan bir kaçını birine kullanması için vermek gibidir" der. Üçüncü
çeşidini açıklarken de: "Kişinin yemesi için birine hibe olarak
bahçesinden bir veya daha fazla hurma ağacı vermesidir. Hibeyi alan kişi de
kendi hurmalarım satacağı zaman hibe edilen bu hurmaları satış dıŞı
tutar." Sonrasında Şafii bu yönde açıklamalar yapar.(--- Şafii, el-Ümm (3/ss).
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Teslim Alınmayan
Yiyeceğin Satışı