|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
ALIŞVERİŞ |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Ölçülebilen ve
Tartılabilen Hurma ve Benzeri Malların Hükümlerinin Birbirine Benzemesi
11100- Daha önce Ubade
b. es-Samit'in Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) naklen: "Altın
aynı ağırlıkta altınla, gümüş aynı ağırlıkta gümüşle, buğdayaynı ölçekte buğdayla,
arpa aynı ölçekte arpayla değiştirilir" dediğini zikretmiştik.
11101- Ebu Nadra
anlatıyor: Ebu Said el-Hudri'nin yanında oturmuşken arkamdan bir adam beni
dürttü ve: "Gümüşün daha fazla gümüş karşılığında satışını ona sor"
dedi. Ebu Said'e: "Bu adam gümüşün daha fazla. gümüş karşılığında satışını
sana sormamı istiyor" dediğimde, Ebu Said: "Faizli satıştır"
karşılığını verdi. Adam bana: "Bunu kendi görüşünce mi yoksa
Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) naklen mi söylüyor?" deyince,
Ebu Said'e: "Adam bunu kendi görüşünce mi yoksa Resulullah'tan (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) naklen mi söylediğini sana sormamı istiyor" dedim. Ebu
Said: "Ben size Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) işittiğim
şeyi söylüyorum" karşılığını verdi ve şöyle devam etti: "Zamanında
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) (Hayber'deki) hurmalarına bakan
adam kaliteli hurmadan bir sa' getirdi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) adama: ''Bu hurmalar bizim hurmalarımızdan daha kaliteli'' buyurunca,
adam: ''Bizim hurmadan iki sa' verip bir sa' bu hurmadan aldım'' dedi.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''O zaman faize bulaştın!'' buyurdu.
Adam: ''Ey Allah'ın Resulü! Çarşıda bu hurmanın fiyatı şu kadar'' deyince,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Böyle bir şey yapacaksan önce kendi
hurmam sat ve parasıyla istediğin hurmayı al'' buyurdu. Şimdi hurmayı hurma
karşılığında satmak mı daha çok faize girer, yoksa gümüşü gümüş karşılığında
satmak mı?"
Müslim, Sahih'de Davud
b. Ebi Hind'den rivayet etmiştir.(--- Müslim, buyu' (1594).
11102- Said b.
el-Müseyyeb, Ebu Said el-Hudri ve Ebu Hureyre'den veya birinden naklen
diğerinden bildiriyor: Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem), bir adamı
Hayber'deki hurmalıklarında görevlendirmişti. Adam Resulullah'a (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) güzel cins hurma getirince Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi
ve Sellem): ''Hayber'deki bütün hurmalar böyle mi?'' diye sordu. Adam:
"Vallahi hayır, ey Allah'ın Resulü! Biz kendi kalitesiz hurmamızdan iki
sa' verip bundan bir sa' veya bizim hurmamızdan üç sa' verip bundan iki sa'
alıyoruz" deyince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Böyle yapma!
Kendi kalitesiz hurmam sat, sonra da parasıyla güzel cins hurmadan al''
buyurdu.
11103- Şafii hadisi bu
şekilde tereddütle rivayet etmiştir. el-Kadim'inde ise aynı şekilde: "Veya
Ebu Hureyre'den" diyerek tereddütle rivayet etmiştir.
Buhari ve Müslim,
Sahih'de Malik kanalıyla tereddütsüz bir şekilde Ebu Said el-Hudri ve Ebu
Hureyre'den rivayet etmişlerdir.(--- Buhari, meğazl (4244,4245) ile buyu'
(2201, 2202) ve Müslim, buyu' (1593).
11104- Buhari ve Müslim
bunu İbnu'l-Müseyyeb kanalıyla Ebu Hureyre ve Ebu Said'den aynı şekilde tahric
etmişlerdir. Ancak burada Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Misli misline olmadıktan sonra böyle yapmayın! Ya da bu (kalitesiz)
hurmayı satıp parasıyla iyi hurmadan alın. Tartılan diğer şeylerde de aynı şey
geçerlidir" buyurduğu zikredilir.
''Tartılan diğer
şeylerde de aynı şey geçerlidir" sözü Ebu Said'in kendi sözü gibi durmaktadır.
Zira gümüşün daha fazla gümüş karşılığında satışı kendisine sorulduğu zaman
"Faizli bir satıştır" demiş, sonra da bu hadisi rivayet edip sonunda:
"Tartılan diğer şeylerde de aynı şey geçerlidir" demiştir. Allah
doğrusunu bilir bu sözü: "Ölçülerek tartılan gümüş de tartılarak satılan
hurmayla aynı hükümdedir" anlamına gelmektedir. Hurmanın hurma
karşılığında satışı konusunda hadisi rivayet eden Ebu Nadra'nın "Şimdi
hurmayı hurma karşılığında satmak mı daha çok faize girer, yoksa gümüşü gümüş
karşılığında satmak mı?" sözü de aynı anlamdadır. Ebu Nadra, Resulullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) altın ve gümüş hakkındaki sözünü işitmiş, ancak
ölçü ve tartı benzerliğinden dolayı hurmayı bunlara kıyas etmiştir. Belki de
aynı cins malların birinin daha fazla olacak şekilde karşılıklı satışının haram
olması ve bunun faizinden kurtulmanın keyfiyeti onun yanında daha açık olduğu
için kıyas yaparak: "Tartılan diğer şeylerde de aynı şey geçerlidir"
demiştir. Yani "Bana sorduğunuz şeyin de hükmü aynıdır" demek
istemiştir. "Ölçülen ve tartılan diğer tüm şeyler de aynı şekildedir"
sözü de aynı şekilde Ebu Said'in sözü gibi durmaktadır. (--- Buhari, i'fisam
(7350, 7351) ve Müslim, buyu' (1593).
11105- Ebu Züheyr Hayyan
b. Ubeydillah'ın Ebu Miclez'den naklen Ebu Said ile İbn Abbas'ın münazarasını
anlatırken -eğer sahih bir rivayet ise- Ebu Said'in faize giren durumlar
konusunda Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) naklen söylediği sözler
de kendi sözleri gibi durmaktadır. Ancak Ebu Züheyr bunu rivayette tek kaldığı
ve bazı hadis alimleri tarafından tenkit edildiği için ihtiyatlı yaklaşılması
gereken bir rivayettir. Doğrusunu da Allah bilir.
11106- Şafii el-Kadım'de
isnadıyla Ata b. Yesar'dan naklen şöyle der: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Hurma, aynı miktarda hurmayla değiştirilebilir" buyurdu.
"Ey Allah'ın Resulü! Ama Hayber'deki görevlin iki sa' hurma karşılığında
bir sa' hurma satın alıyor" denilince, Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): ''Onu yanıma çağırın" buyurdu. Adam gelince Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona: "İki sa' hurma karşılığında bir sa'
hurma mı alıyorsun?" diye sorunca, adam: "Ey Allah'ın Resulü! İyi
cins hurmanın bir sa' ını bizim kalitesiz hurmadan bir sa'ına karşılık
vermiyorlar" dedi. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Kalitesiz hurmayı sat, parasıyla da iyi cins hurmadan al"
buyurdu.(--- Malik, buyu' (20).
11107- Şafii el-Kadım'de
şöyle der: "Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hayber
hurmalıklarındaki görevlisine kalitesiz hurmayı satıp parasıyla iyi cins hurma
almasını emretmesi, bir sa' kalitesiz hurma ile kaliteli hurmayı karıştırıp
satarak parasıyla orta kalitede bir sa' hurma almanın da caiz olmadığını
göstermektedir."
11108- Şafii sonrasında
bunu açıklamaya çalışıp sonunda şöyle der: "Şayet kalitesiz hurma ile
kaliteli hurmanın bir arada satılması caiz olsaydı Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) adama bu ikisini karıştırıp satmasını ve onunla orta kalitede
hurma almasını söylerdi ki orta kalitede hurma da mevcuttu."
11109- Ebu Said'in
rivayetine göre Şafii el-Cedid'de şöyle der: "Şayet birinde altından başka
bir karışım varsa bu altına karşılık altın da satılamaz."
11110- Beyhaki der ki:
Arkadaşlarımız bu konuda Fadale b. Ubeyd'in rivayetini huccet olarak
getirmişlerdir ki Fadale şöyle demiştir: Hayber'in fethinde Resulullah'a
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) içinde altın da bulunan boncuktan bir gerdanlık
getirildi. Adamın biri onu yedi veya dokuz dinara satın almıştı. Hz. Peygamber
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Boncukları ile altını birbirinden
ayırmadıkça gerdanlık satılmaz" buyurdu. Adam: "Bu parayı üzerindeki
değerli taşlar için vermiştim" deyince, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) yine: "Boncukları ile altını birbirinden ayırmadıkça gerdanlık
satılmaz" buyurdu. Bunun üzerine adam gerdanlığı geri verdi ve altını ile
taşları ayrıldıktan sonra aldı.
Müslim, Sahih'de Ebu
Bekr b. Ebi Şeybe ve başkası kanalıyla İbnu'lMübarek'ten rivayet etmiştir.(---
Müslim, buyu' (4000).
11111- Leys b. Sa'd ise
bunu Said b. Yezid'den aynı isnadla rivayet ederken Fadale b. Ubeyd'in:
"Hayber'in fethinde on iki dinar değerinde altını bulunan altın ve boncuk
karışımı bir gerdanlık satın aldım" dediğini zikreder.
11112- Başka bir
rivayette ise Fadale'nin: "On iki dinara satın aldım" dediği
zikredilip şöyle devam edilir: "Altın ile boncuklarını ayırdığımda
altınlarının on iki dinardan daha fazla ettiğini gördüm. Bunu Resulullah'a
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) zikrettiğimde: ''(Boncukları ile altını)
birbirinden ayırmadıkça gerdanlık satılmaz'' buyurdu."
Bu da farklı bir
kıssadıf. Zira Fadale bu kıssada gerdanlığı kendisinin satın aldığını
söylemiştir.(--- Müslimı buyu' (3999).
11113- İbnu'l-Mübarek'in
rivayetinde ise gerdanlığı başka bir adamın satın aldığı zikredilir. Aynı
şekilde ederi olan dinar miktarı da farklı verilir. Ancak her iki rivayet de
gerdanlığın altını ile boncukları ayrılmadan satılmasının yasaklandığı
konusunda mutabıktır. Bu da bize bu yasağın sebebinin altın ile boncuğun
birlikte aynı değer üzerinden satılması olduğunu göstermektedir.
11114- Amir b. Yahya
el-Meafiri'nin bildirdiğine göre Haneş şöyle demiştir: Fadale b. Ubeyd ile bir
savaştayken ganimet olarak bana ve arkadaşlarıma bir gerdanlık düştü. Bu gerdanlığı
satmak istediğimde Fadale b. Ubeyd'e sordum. Fadale şöyle dedi:
"Gerdanlıktaki altınları çıkarıp bir kefeye, karşılığında alacağın
altınları başka bir kefeye koy ve aynı ağırlık dışında bir şeyalma. Zira
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Allah'a ve ahiret gününe iman
edenler (böylesi bir alışverişte) aynı ağırlıktan fazlasını almasınlar''
buyurduğunu işittim.''(--- Müslim, buyu' (4002).
11115- Fadale b. Ubeyd
el-Ensari der ki: Hayber'de iken Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ganimet
mallarından olan ve içinde boncuk ve altın bulunan satılık gerdanlıklar
getirdiler. Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) emrederek altınlar
sökülüp çıkarıldı. Sonra: ''Altın aynı miktarda olan altınla satılır"
buyurdu.
11116- Müslim, Sahih'de
Ebu't-rahir kanalıyla İbn Vehb'den rivayet etmiştir. Bu rivayetinde:
"İçinde boncuk ve altın bulunan satılık bir gerdanlık getirdiler"
ibaresi geçmiştir. Ayrıca: "Emrederek altınlar boncuklardan ayrıldı"
denilir.(--- Müslim, buyu' (1591).
11117- Bu rivayetler de
bize, gerdanlık altın karşılığında satılacaksa altınları diğer şeylerden
ayrılmadıkça satılamayacağını göstermektedir. Doğrusunu da Allah bilir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Darphaneye Verilen
Altından Daha Fazla Ağırlıkta Dinar Almak