|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
ALIŞVERİŞ |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Muhayyerlik ile
Yapılan Satışın Açıklaması
10995- Şafii der ki:
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Ancak satış muhayyerlik şartıyla
yapılmışsa'' sözü iki anlama gelir. Biri; alimlerin yanında sözün zahirinden daha
fazla anlaşılan, sünnet ve kıyasa da daha uygun düşendir. O da Resulullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) hem satıcı, hem de alıcıya muhayyerlik hakkı
tanımasıdır. Satış muhayyerlik şartı ile yapılmamışsa alıcı ile satıcı
birbirlerinden ayrılana kadar satışın devam edip etmemesi konusunda
muhayyerdirler. Sünnete göre alıcı ile satıcı birbirinden ayrılmadıkça
muhayyerlik bitmez. Birbirlerinden ayrılmaları da alışverişi yaptıkları yerden
ayrılmalarıdır. Satış, pazarlık tamamlandıktan sonra birbirlerinden
ayrılmalarıyla veya tercih hakkını kullanmalarıyla birlikte kesinleşir.
10996- Kıyasa gelince,
eğer satışın kesinleşmesi satış sonrasında olacak bir şeyle yani birbirlerinden
ayrılmalarıyla oluyorsa satış sonrası başka bir şeyin olmasıyla da kesinliği değişebilir.
Satış yapıldıktan sonra taraflardan biri diğerinin devam edip etmeme konusunda
seçim yapmasını isteyebilir. Böylesi bir durumda satışa yönelik yapılacak seçim
bitmiş olan bir satışı yenileyebilir. Birbirlerinden ayrılmaları da bitmiş bir
satışı yenileyebilir.
Dediğimiz manayı verecek
açık bir sünnet olmasaydı dahi böylesi bir kıyasa dayanarak verdiğim anlamın
uyulmada evla olduğu anlaşılabilir.
10997-10998- Bunun
yanında Süfyan b. Uyeyne, Abdullah b. Tavus kanalıyla Tavus'tan şöyle bildirmiştir:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) adamın birini, satış gerçekleştikten
sonra satıp satmama konusunda tercihte bırakınca, adam: "Allah ömrünü
uzatsını Sen kimlerdensin?" diye sordu, ResUlullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): ''Kureyş'ten biriyim" karşılığını verdi.
Abdullah b. Tavus der
ki: "Babam yeminle kişiyi tercihte bırakma konusunun satış bittikten sonra
olduğunu söylerdi."
Şafii der ki:
"Bizim de görüşümüz budur."(--- Şafii, Müsned (2/1 SS), Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (s /270) ve Abdurrezzak, Musannef (8/50).
10999- Ebu'z-Zübeyr'in
mevsul olarak Cabir'den bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), bedevinin birinden (hayvan yemi olarak) bir yük ağaç yaprağı satın
aldı. Satış konusunda anlaştıktan sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) ona: ''(Satıp satmama konusunda) kararını ver!" buyurdu.(---
Tirmizi, buyu' (1249), İbn Mace, ticaret (2184) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra
(5/270).
11000- İbn Ömer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle byurmuştur:
''Alan ve satan birbirlerinden ayrılmadıkça veya biri diğerine: ''Kararını
şimdi ver!'' demedikçe muhayyerdirler. ''
11001- İbn Uleyye ise
bunu Eyyub'den: ''Birbirlerinden ayrılmadıkça veya satış muhayyerlik şartıyla yapılmamışsa''
lafzıyla rivayet etmiştir.
Nafi bazen rivayet
ederken: "Veya biri diğerine: ''Kararını şimdi ver!'' demedikçe'' lafzını
kullanır.
11002- Ebu Said'in
rivayetine göre Şafii şöyle der: Arkadaşlarımızdan bazıları dedi ki:
"Satış sonrası tarafların birbirlerinden ayrılmasıyla satış kesinleşir.
Satışın da muhayyerlik ile yapılması gerekir. Bu da alıcının sana:
''Malını şu kadara satın
alıyorum. Satıp satmamak sana kalmış'' demesi, senin de ona: ''Satmayı
seçiyorum'' karşılığını vermendir."
11003- Şafii der ki:
"Biz ise böylesi bir görüşe itibar etmiyoruz. Bize göre tarafların
birbirlerinden ayrılmasıyla veya satış sonrası taraflardan birinin diğerini
muhayyer bırakması, onun da seçimini yapmasıyla satış gerçekleşir."
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: