MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

ZEKAT

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Fıtır Sadakasının Miktarı

8445- Abdullah b. Ömer der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ramazan'da fıtır sadakasını hurmadan bir sa' veya arpadan bir sa' olmak üzere herkese emretti."

Buhari ve Müslim, Sahih'de daha önce geçtiği üzere tahric etmişlerdir.

8446- İbn Ömer der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) fıtır sadakasını, hür veya köle, erkek veya kadın olan her Müslüman için hurmadan bir sa' veya arpadan bir sa' vermesini emretti."

Buhari ve Müslimı Sahih'de Eyyubl Leys b. Sa'd ve başkası kanalıyla Nafi'den tahric etmişlerdir.(--- Buhari, zekat (151 1) ve Müslimı zekat (2244).

8447- Eyyub ve Leys'in hadisinde şu ilave vardır: "Abdullah: ''İnsanlar da yarım sa' buğdayı buna (bir sa' hurmaya veya bir sa' arpaya) denk saydı'' dedi.''(--- Buhari, zekat (1507) ve Müslimı zekat (2/678).

8448- Nafi'nin bildirdiğine göre Abdullah (b. Ömer): "İnsanlar da yarım sa' buğdayı buna (bir sa' hurmaya veya bir sa' arpaya) denk saydı" demiştir.

8449- İbn Ömer der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) fıtır sadakasını hurmadan bir sa' veya arpadan bir sa' olmak üzere emretti." Abdullah:

"İnsanlar da iki müd buğdayı buna (bir sa' hurmaya veya bir sa' arpaya) denk saydı" dedi.

8450- Nafi' kanalıyla gelen sahih rivayet bu şekildedir ve iki müd buğdayı buna denk sayanı açıklamamıştır.

8451- Abdulazız b. Ebi Revvad bunu Nafi' kanalıyla İbn Ömer'den rivayet ederek lafzında cemaate muhalefet etmiş ve rivayetinde: "Hz. Ömer zamanında buğday çoğalınca yarım sa' buğdayı bir sa' olarak verilen diğer şeylere denk saydı" demiştir. Ancak İbn Ebi Revvad kötü ezberiyle ve çok hata etmesiyle bilinen biri idi. Doğru olanı bunun Muaviye zamanında olduğudur. Doğrusunu da Allah bilir. (--- Ebu Davud, zekat (1614) ve Nesai, zekat (2516).

8452- İbn Ebi Revvad'ın bu hadiste hata etmesi, hadisin lafzında cemaate muhalefet etmesi, rivayetinde çavdarı ve kuru üzümü zikretmesi ve (yarım sa' buğdayı bir sa' olarak verilen diğer şeylere) denk sayanın Ömer olduğunu söylemesi hakkında Müslim uzun uzun söz etmiştir.

8453- Ebu Said el-Hudri der ki: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında fıtır sadakasını bir sa' yiyecek veya bir sa' kuru üzüm veya bir sa' ekıt (keş denen yoğurtı keş peynir) veya bir sa' hurma veya bir sa' arpa olarak verirdik. Muaviye hac veya umre için Medine'ye gelip minbere çıkarak konuşma yapıncaya kadar böyle vermeye devam ettik. Muaviye bu konuşmasında: "Ben, iki müd Şam buğdayının bir sa' hurmaya denk olduğu görüşündeyim'' demişti. Bunun üzerine de insanlar bununla amel etmeye başladı.(--- Buhari, zekat (1506) ve Müslim, zekat (2248).

8454- Beyhaki der ki: İshak b. İsa et-Tabba'da bunu Davud b. Kays el-Ferra kanalıyla: "Bir sa' yiyecek veya bir sa' kuru üzüm" şeklinde rivayet etmiştir.

8455-8456- Müslim, Sahih'de Ka'nebi kanalıyla Davud b. Kays'tan bu isnadla şöyle rivayet etmiş ve rivayetinde: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aramızda iken fıtır sadakasını küçük veya büyük, hür veya köle olan herkes için bir sa' yiyecek veya bir sa' ekıt ... şeklinde verirdik" demiştir. Hadisin sonunda ise: "Ancak ben yaşadığım sürece eskisi gibi vermeye devam edeceğim" ziyadesinde bulunmuştur.

8457- Muhammed b. Abdilvehhab el-Ferra ve Ahmed b. Muhammed elBertı kanalıyla Ka'nebi'den: "Bir sa' yiyecek veya bir sa' filan şeyi... " şeklinde rivayet etmiştir.

8458- Müslim b. el-Haccac, İbn Aclan kanalıyla İyad'dan bildiriyor: Muaviye yarım sa' buğdayı bir sa' hurmaya denk sayınca Ebu Said bunu kabul etmedi ve: "Ben ancak Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında verdiğim gibi vermeye devam edeceğim" dedi.

8459- Buhari mana olarak bir kısmını "Sevrı- Zeyd b. Eslem" kanalıyla İyad'dan: "Bir sa' yiyecek veya bir sa' hurma" şeklinde rivayet etmiştir.

8460- Malik b. Enes bunu Şafii'nin rivayetinden başka Zeyd b. Eslem kanalıyla rivayet etmiştir.(--- Malik, zekat (1/284).

8461- Beyhaki der ki: "Ebu Bekr, Ömer ve Osman zamanında Ebu Said el-Hudri, Mekke'de bulunmaktaydı. Ebu Said el-Hudri kendisinin ve ailesinden her kişinin fıtır sadakasını verirdi. Hiç biri (ne Ebu Bekr, ne Ömer, ne de Osman) ölçü olarak bu denkliği bildirmemiştir. Ancak Muaviye böyle yapınca Ebu Said el-Hudri bunu kabul etmemiştir."

8462-8463- İyad b. Abdillah b. Ebi Serh anlatıyor: Ebu Said'in yanında Ramazan sadakasından bahsedilince: "Ben, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında bir sa' hurma veya bir sa' buğday veya bir sa' arpa veya bir sa' ekıt (keş denilen yoğurt, keş peynir) verdiğim gibi vermeye devam edeceğim" dedi. Yanındakilerden bir kişi: "Veya iki müd buğday" deyince, Ebu Said: "Bu, Muaviye'nin (denklikte ölçü olarak) biçtiği değerdir ve ben bunu ne kabul ederim, ne de onunla amel ederim" karşılığını verdi.

8464- İshak el-Hanzali ve başkası bunu İsmail kanalıyla rivayet etmiştir.

Eğer "hinta" lafzı mahfuz ise bu, rivayetlerde: "Bir sa' yiyecek" sözü ile buğdayın kastedildiğine delalet etmektedir. Hafızlardan bazıları bu konuda kendisinin hatalı olduğunu bildirerek bilinen şeyin daha sonra açıklandığı gibi bir sa' yiyecek veya bir sa' filan şeyolduğunu söylemişlerdir.

8465- Bu rivayetler İyad b. Abdillah'tan mütevatir olarak gelmiştir. Ancak kendisi güvenilirliği sabit bir kişidir. Ebu Said'den bildirerek ölçü olarak bu denkliği Muaviye'nin yaptığını ve Ebu Said'in bunu kabul etmeyip bununla amel etmediğini nakletmiştir.

8466- Raviler Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu miktarı yarım sa' buğdayolarak bildirdiğini nakletmiştir. Ancak bu hadis ve İbn Ömer'in hadisi ile ravilerin hatalı olduğu görülmüştür.

8467- Ebu Said'in hadisiyle de ölçü olarak bu denkliği sahabelerden bir topluluğun yaptığını söyleyenlerin hilafına Muaviye'nin yaptığı anlaşılmıştır.

8468- Ebu Said el-Hudri, Muaviye'nin bu görüşünü kabul etmez iken bu konuda icma edilmesi nasıl mümkün olur ki?

8469- Bu konuda Ali b. Ebi Talib ve İbn Abbas'tan gelen rivayetlerde ihtilaf vardır. Her ikisinin de: "Bir sa' buğday" dediği rivayet edilirken: "Yarım sa' buğday" dedikleri de rivayet edilmiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (4/166, 168) ve İbn Ebi Şeybe, Musannef (3/172).

8470- Abdullah b. ez-Zübeyr ve Hasan el-Basrl bir sa' olduğu görüşündedir. Böyle olduğu Ebu'l-Aliye ile Cabir b. Abdillah'ın sözü olarak; ayrıca Malik b. Enes, İmam Ahmed ve İshak'ın görüşleri olarak ta nakledilmiştir.

8471- Beyhaki der ki: "Yarım sa' vermek yeterlidir" diyenleri destekleyen bir kişi: "Ebu Said'in bu yöndeki hadisi huccet değildir. Zira yükümlü oldukları kadarını vermeleri caiz olmakla birlikte yükümlü olduklarından fazlasını da verebilirler" dedi. Buna da Hasan'ın şu rivayetini şahit gösterdi:

"Mervan, Eba Said'e: ''Kölelerinin zekatını bana gönder'' diye" haber gönderince, Ebu Said: ''Mervan her yıl her köle için fıtır sadakası olarak bir sa' hurma veya yarım sa' buğday vermemiz gerektiğini bilmiyor galiba'' dedi."

8472- Eğer bu sahih ise o zaman Mervan, kendilerinden her kişi için bir sa' hurma veya Muaviye'nin ölçü olarak buna denk saydığı yarım sa' buğdayı istemektedir. Bu sebeple de Ebu Said: "Ben bunu verdim, ancak fazlasını neden istemektedir ki?" demiştir.

8473- İyad'ın hadisinde Ebu Said fıtır sadakasını nasıl verdiğini ve Muaviye'nin ölçü olarak buna denk saydığını kabul etmediğini bildirmiştir. Bu da zikrettiğimiz dışında nasıl sahih olur ki!

8474- Eğer yiyecek olarak verilmesi hakkında kişinin: "Bir kısmını farz olduğu için, bir kısmını da fazladan vermekteler" demesi caiz olsaydı, başkasının da diğer verilen şeylerde aynı şeyi söylemesi caiz olurdu. Yine başkasının iki müd konusunda: "Daha fazlasını bulamayan kimseler için böyle demiştir" demesi caiz olurdu. Ancak durum açıklandığı gibidir. Doğrusunu da Allah bilir.

8475- Said b. el-Müseyyeb'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) fıtır sadakasının iki müd buğdayolarak verilmesini emretmiştir.(--- Abdurrezzak, Musannef (5786) ve Tahavi, Şerh meani'l-asar (2/46).

8476- Şafii der ki: "İki müd şeklinde gelen hadis hatalıdır."

8477- Beyhaki der ki: "İbn Ömer ve Ebu Said kanalıyla bize bildirilene göre iki müd buğdayı ölçü olarak diğer şeylere denk tutmak Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sonra olan bir şeydir. Ebu Said'in bize bildirdiğine göre de bu, Muaviye zamanında olmuştur. İbn Ömer'in ve Ebu Said'in hadisleri mevsuldur ve isnadında kopukluk olan hadisten daha tercihe şayandır. Hadisleri mevsuldur ve isnadı bu konuda rivayet edilen bütün hadislerin isnadından daha doğrudur. Bu sebeple de bununla amel etmemiz gerekir."

8478- Şafii el-Kadım'de: "İhtiyatlı olma açısında böyle yapmak gerekir" demiştir.

8479- Abdullah b. Sa'lebe veya Sa'lebe b. Abdillah kanalıyla babasından bildirilene göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Her iki kişi için bir sa) buğday verilir'' buyurmuştur.(--- Ebu Davud, zekat (1619), Ahmed, Müsned (5/432), Tahavi, Şerh meani'l-asar (2/45), Tabedni, Mu'cemu'l-kebir (1389), Darakutni, $ünen (2/150), Beyhaki, es-$ünenü'l-kübra (4/167, 168), Tahavi, Müşkilü'l-asar (4/342,343) ve Zeylai, Nasbu'r-raye (2/407-410).

8480- Bu hadiste: "Kişi başı (bir sa' buğday verilir)" denildiği gibi: "Her kişi için (bir sa' buğday verilir)" de denilmiştir.

8481- Muhammed b. Yahya ez-Zühli kanalıyla bize bildirilene göre kendisi bu hadisleri nakledenlerin rivayetini: "Kişi başı veya her kişi için (bir sa' buğday verilir)" şeklinde tashih etmiştir.

8482- Şafii der ki: Bir arkadaşımız da: "Her şeyden bir sa' ve buğdaydan yarım sa' verilir" dedi.

8483- Beyhaki der ki: "Said b. el-Müseyyeb, Ata, Tavus, Mücahid ve Ömer b. Abdilazız bu görüştedir. Aynısı sahabilerden birkaç kişiden rivayet edilmiştir. Bazılarının da rivayeti buna muhaliftir. Doğruya Allah'ın sayesinde ulaşılır."

8484- Şafii der ki: "Eğer kişinin yiyeceği muhtelif hububattan ise fıtır sadakasını buğdaydan vermesi kendi isteğine bağlıdır. Ancak hangisinden verirse geçerlidir, inşallah."(--- Şafii, el-Ümm (2/67).

8485- Eğer kişinin yiyeceği buğday ise bana göre kuru üzüm veya arpa vermesi hoş değildir. Bu durumda ben kişinin fıtır sadakasını tekrar buğday olarak vermesini isterim. Çünkü Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında Medine'de genelolarak yiyecek hurma idi. Yiyeceği arpa olan az kişi bulunmaktaydı. Belki de o zamanlar buğday yiyen yoktu ve buğday en önde gelen ve en az bulunan yiyeceklerden idi. Bu sebeple Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) fıtır sadakasını kendi yiyeceklerinden verilmesini emretti.(--- Şafii, el-Ümm (2/69).

8486- Kişinin yiyeceğinin buğdayalması halinde başka bir şey vermesi hoşuma gitmez. Ancak yiyeceği arpa olduğu halde buğday vermesi güzel olur. Çünkü buğday daha değerlidir.(--- Şafii, el-Ümm (2/69,70).

8487- Nafi' bildiriyor: "Abdullah b. Ömer fıtır sadakasını sürekli hurma olarak verirdi. Sadece bir defa arpa vermişti.''(--- Malik, zekat (1/284).

8488- Ebu Said'in rivayetinde Şafii şöyle demiştir: "Sanırım Nafi', Abdullah ile birlikte idi ve Abdullah'ın yiyeceği buğday idi."

8489- Şafii der ki: "Benim için müstehab olanı, zikrettiğim gibi buğday vermektir. "

8490- Beyhaki der ki: Süfyan b. Uyeyne, İbn Aclan kanalıyla İyad'dan Ebu Said'in fıtır sadakası hakkındaki hadisini naklederek: "Veya bir sa' un (verirdik)" ziyadesinde bulunmuştur.

8491- Hamid b. Yahya der ki: "Bu kabul edilmeyince Süfyan bu ziyadeyi rivayet etmez oldu."

8492-8493- Ebu Davud der ki: "Bu ziyade İbn Uyeyne'nin kendi vehmidir."

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Kişinin Fıtır Sadakasını Kendisinin Dağıtması