|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
HUSUF NAMAZI |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Bu Namazın Her
Rekatında Üç Rüku Yapıldığını Rivayet Edenler
7101- Şafii der ki: Adam
bana: "Bazılarınızın rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bu namazın her bir rekatında üç rüku yapmıştır" deyince, ona:
"Sen bu rivayete itibar ediyor musun?" diye sordum. Adam:
''Hayır!"
karşılığını verdi ve: "Eklemesiyle birlikte sizin hadisinizden daha uzun
olmasına rağmen sen neden bunu sabit görüp itibar etmiyorsun?" diye sordu.
Adama: "Çünkü bu rivayet bir kanaldan munkatı'dır. Biz de tek kalan ve
munkati' olan rivayetleri sabit görmeyiz. Başka bir yolla da -Allah doğrusunu
bilir- hatalı bir rivayettir" dedim.
7102- Beyhaki der ki:
Şatil'nin munkati' dediği rivayet sanırım Ubeyd b. Umeyr'in şu rivayetidir:
Sözüne güvendiğim biri -Aişe'yi kast ediyor- bana şöyle anlattı: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında Güneş tutulması oldu. Bunun üzerine Hz.
Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namaza durdu ve çok uzun bir kıyam
yaptı. Sonra rükuya gitti. Rükudan kalkınca bir daha kıyama durdu. Sonra yine
rükuya gitti. Sonra rükuda kalkıp kıyamda durdu. Sonra yine rükuya gitti. Bu
şekilde iki rekatlık bir namazı her rekatında üç rüku ve iki secde yaparak
kıldı. Namazı bitirdiğinde de Güneş açıldı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) "Allahu Ekber" diyerek rükudan kalkıyor, sonra bir daha rükua
gidiyordu. Rükudan başını kaldırdığında da: "Semiallahu limen
hamideh" diyordu.
Namazı bitirdikten sonra
kalkıp Allah'a hamdu senada bulundu ve şöyle buyurdu: "Güneş ve Ay hiç
kimsenin ne ölümüne, ne de doğumuna tutulmazlar. Bunlar Allah'ın
ayetlerindendir ve onlarla kullarını korkutur. Tutulduklarını gördüğünüz zaman
açılana kadar Allah'ı zikredin."
Müslim, İshak b.
İbrahım'den rivayet ederken: "Sözüne güvendiğim biri -sanırım Aişe'yi kast
ediyor- bana şöyle anlattı" demiştir.(--- Müslim, salat (2061).
7103- Abdurrezzak ve
başkası bunu İbn Cüreyc'ten rivayet ederken: ''Sanırım Aişe'yi kast ediyor"
demişlerdir. Yine: "İki rekat kılar, her rekatta da üç rükü yapardı"
demişlerdir.
7104- Başka bir kanalla
Aişe bunu rivayet ederken: "Altı rükü ve dört secdeyle namazı kıldı"
demiştir.
7105- İbn Cüreyc'in
rivayeti Ata'nın bunu yakın ile değil de zan üzerine Aişe'ye dayandırdığını
göstermektedir. Bu durumda her bir rekattaki rükü sayısı nasıl mahfuz
sayılabilir? Oysa Urve, Amre kanalıyla Aişe'den buna muhalif bir rivayette
bulunmuştur. Şayet Ata kendi rivayetini zanna dayanarak nakletmişse Urve ve Amre,
Aişe'ye Ubeyd b. Umeyr'den daha yakındır ve onunla daha fazla zaman
geçirmişlerdir. Bunun yanında iki kişidirler. Bundan dolayı ikisinin rivayeti
mahfuz olmada evladır.
7106- Yahya b. Ebi Kesir
de bunu Aişe'nin azatlısı Ebü Hafsa'dan, o da Aişe'den rivayet etmiştir. Bu
rivayete göre de Resülullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) güneş tutulmasında
kıldığı namaz, Urv'e ve Amre'nin rivayetinde zikredilen namaz gibidir.
7107- Şafii'nin hatalı
gördüğü rivayet de sanırım Cabir'in şu rivayetidir:
Hz. Peygamber
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında güneş tutuldu. O günde de ResUlullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) oğlu İbrahım vefat etmişti. İnsanlar:
"Güneş, İbrahım'in vefatı üzerine tutuldu" demeye başlayınca
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) iki rekatlık bir namazı altı rüku ve
dört secde ile kıldırdı. Namazda tekbir getirip kıyama durdu. Kıraati uzun
tuttuktan sonra rükuya gitti. Rükuda kıyamda durduğu kadar durduktan sonra
kalktı. Bir önceki kıraatten daha kısa bir kıraat yaptıktan sonra bir daha
rükuya gitti. Rükuda kıyamda durduğu kadar durduktan sonra kalktı. Kalktıktan
sonra ikinci kıraatten daha kısa bir kıraat yaptı ve bir daha rükuya gitti.
Rükuda kıyamda durduğu kadar durduktan sonra kalktı. Kalktıktan sonra da
secdeye gitti. İki secde yaptıktan sonra bir daha kalktı.
İkinci rekatta da
secdeye gitmeden üç defa rüku yaptı. Her bir rükuyu bir öncekinden kısa yaptı,
ancak her bir rükuyu secdesi uzunluğunda tuttu. Namazdayken geri çekilince
arkasındaki saflar da kadınların bulunduğu yere ulaşacak kadar geriye çekildi.
Sonra eski yerine ilerleyince arkasındaki saflar da birlikte ilerlediler. Bu
şekilde namazı bitirdiğinde Güneş de açılmıştı.
Namaz sonrası şöyle
buyurdu: ''Ey insanlar! Güneş ve Ay, Yüce Allah'ın dyetlerinden iki dyettir.
Hiç kimsenin ölümüne tutulmazlar. Onlardan birinin tutulduğunu gördüğünüz zaman
eski haline gelinceye kadar namaz kılın. Sizlere vaad edilen ne varsa hepsini
bu namazı kılarken gördüm. Geriye çekildiğim zaman cehennem bana gösterilmişti.
Zira hararetine maruz kalmaktan çekindim. Cehennemde, eğri sopası olan adamın
bağırsaklarını yerde sürüdüğünü gördüm.
Bu adam bu eğri
sopasıyla hacıların mallarını çalardı. Fark edilince de: ''Eşyalarınız sopama
takılıyor'' derdi. Park edilmediği zaman da çaldıklarını alıp götürürdü. Yine
cehennemde kedisine iskence eden kadını gördüm. Bu kadın kedisini bağlar,
yiyecek vermez, yerdeki böcekleri yemesine bile engel olurdu. Bu şekilde de
kedisi açlıktan öldü. Eski yerime ilerlediğimi gördüğünüz zaman da cennet bana
gösterilmişti. Siz de göresiniz diye elimi uzatıp meyvelerinden koparmak
istedim, ama sonradan bundan vazgeçtim. Sizlere vaad edilen ne varsa hepsini bu
namazı kılarken gördüm. ''
Müslim, Sahih'de Ebu
Bekr b. Ebi Şeybe'den rivayet etmiştir.(--- Müslim, salat (2067)
7108- Bu kıssa ile
Ebu'z-Zübeyr'in Cabir'den olan rivayetine bakan kişi bunların aynı olduğunu
görür. Cabir'in zikrettiği bu namazı Abdulmelik'in söylediğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) sadece bir defalığına, oğlu İbrahım vefat ettiği
gün kılmıştır. Muğıre b. Şu'be ve Ebu Mes'ud el-Ensari de aynı şeyi
söylemiştir. Ancak bu namazın nasılolduğunu açıklamamışlardır.
7109- Her bir rekatta
yapılan rüku sayısı konusunda Abdulmelik'in Ata kanalıyla Cabir'den olan
rivayeti ile Hişam ed-Destuvai'nin Ebu'z-Zübeyr kanalıyla Cabir'den olan
rivayeti arasında ihtilaf olmuştur. Fakat Hişam'ın rivayeti tercihe şayandır.
Zira Hişam ile Ebu'z-Zübeyr, hem ezber bakımından Abdulmelik'ten daha sağlamdır,
hem de rüku sayısı konusunda rivayetleri Urve ile Amre'nin Aişe'den olan
rivayetlerine muvafıktır. Aynı şekilde Kesir b. Abbas ve Ata b. Yesar'ın İbn
Abbas'tan olan rivayetlerine muvafıktır. Yine Ebu Seleme'nin Abdurrahman b.
Amr'dan ve Yahya b. Saleym'in başkasından olan rivayetlerine muvafıktır.
Abdulmelik'in Ata'dan olan bu rivayetine de muhalefet edilmiştir.
İbn Cüreyc ve Katade
bunu Ata kanalıyla Ubeyd b. Umeyr'den daha önce geçtiği gibi rivayet
etmişlerdir.
7110- Hişam'ın
Ebu'z-Zübeyr kanalıyla Cabir'den olan, kendisine muhalefet edilmeyen ve birçok
rivayete muvafık düşen rivayeti, Ata'nın iki rivayetinden tercihe şayandır.
Zira Ata, rivayetlerden birini zan üzerine Aişe'ye dayandırırken diğerini
Abdulmelik b. Ebi Süleyman ondan rivayette tek kalmıştır. Abdulmelik'in de
başka rivayetlerde hata yaptığı söylenmiştir. Doğrusunu Allah bilir.
7111- İbn Abbas
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Güneş tutulmasında
kıldığı namazda kıraatten sonra rüku yaptı. Rükudan sonra bir daha kıraat yapıp
rüku etti. Rükudan sonra bir daha kıraat yapıp rüku etti. Rükudan sonra bir
daha kıraat yapıp rüku etti. İkinci rekatta da aynısını yaptı."
7112- Bu hadisi Müslim,
Sahih'de Yahya el-Kattan'dan rivayet etmiştir. Yine İbn Uleyye kanalıyla
Süfyan'dan rivayet etmiş, bu rivayetinde: "Bu namazı sekiz rüku ve dört
secde ile kıldı" demiştir. (--- Müslim, salat (2076).
7113- Bu da Habıb b. Ebi
Sabit'in rivayette tek kaldığı hadislerdendir. Habıb güvenilir biri olsa da
tedlis yapan biridir ve rivayetinde hadisi Tavus'tan işittiğini açıkça ifade
etmemiştir. Belki de güvenilir olmayan biri kanalıyla bunu Tavus'tan
nakletmiştir. Metni ve Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
dayandırılması konusunda Süleyman el-Ahvel ona muhalefet etmiş ve bunu Tavus kanalıyla
İbn Abbas'tan, İbn Abbas'ın bir uygulaması olarak nakletmiştir. Bu rivayete
göre de İbn Abbas her bir rekatta üç rüku yapmıştır. Bir grup da bunu İbn
Abbas'tan, İbn Abbas'ın bir uygulaması olarak naklederken rüku sayısı konusunda
Süleyman'a muhalefet etmişlerdir.
7114- Aynı şekilde Ata
b. Yesar ve başkası bunu Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) rivayet
etmişlerdir.
7115- Muhammed b. İsmail
el-Buhari kendilerine muhalefet edilmesinden dolayı bu üç rivayete Sahih'in de
yer vermemiş, bu konuda isnadı daha sağlam ve ravileri daha güvenilir olan
rivayetlere itibar etmiştir.
7116- Tirmizi der ki:
"Güneş tutulması konusunda benim yanımdaki en sahih rivayetler bu iki
rekatın dört rüku ve dört secde ile kılındığını söyleyen rivayetlerdir."
7117- Şafii, Süleyman
el-Ahvel'in rivayetine yönelik yapılan tenkitlere cevap verirken şöyle
demiştir: Adam bana: "İbn Abbas'ın bu namazı kılarken her bir rekatta üç
rüku yaptığı rivayet edildi mi?" diye sordu.
7118- Adama şöyle dedim:
"Evet! Süfyan'ın bize bildirdiğine göre Süleyman el-Ahvel: ''Tavus'un:
"Güneş tutulduğunda İbn Abbas, Zemzem kuyusunun avlusunda bize kıldırdığı
namazda altı rüku, dört secde yaptı" dediğini işittim'' demiştir."
7119- Adam: "Zeyd
b. Eslem'in Ata b. Yesar kanalıyla İbn Abbas'tan olan rivayetini, Süleyman
el-Ahvel'in Tavus kanalıyla İbn Abbas'tan olan rivayetinden daha sağlam yapan
şey nedir?" diye sordu.
7120- Adama: "İbn
Abbas'ın uygulamasının delalet ettiği Zeyd b. Eslem'in ondan olan rivayetine
muvafıktır" dedim.
7121- Adam: "Bu
delalet nedir?" diye sordu.
7122- Adama şöyle dedim:
İbrahım b. Muhammed'in Abdullah b. Ebi Bekr'den bildirdiğine göre Amr veya
Safvan b. Abdillah b. Safvan: "İbn Abbas'ın güneş tutulmasında Zemzem
kuyusunun üzerinde iki rekat namaz kıldığını gördüm. Bu namazın her bir
rekatında iki rüku yaptı" demiştir.
7123- İbn Abbas da bu
konuda Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazına muhalif bir namaz
kılacak değildir.
7124- Ata b. Yesar, Amr
veya Safvan b. Abdillah ve Hasan, İbn Abbas'tan, Süleyman el-Ahvel'in rivayet
ettiğine muhalif bir şey rivayet etmişlerse üç kişinin rivayetini kabul etmek
tercihe şayandır. Abdullah b. Ebi Bekr ve Zeyd b. Eslem de Süleyman'dan daha
çok hadis rivayetinde bulunmuşlardır ve ondan daha alimdirler.
7125- Adam:
"Rivayet edildiğine göre İbn Abbas bir depremde kıldığı namazın her bir
rekatında üç rüku yapmıştır" dedi.
7126- Adama şöyle dedim:
"Şayet bu rivayet sabit ise İbn Abbas Güneş ve Ay tutulmaları ile depremi
birbirinden ayırmış demektir. Şayet her ikisini aynı görmüşse bu konuda bizim
hadislerimiz seninkilerden daha çok ve daha sağlamdır. Biz de daha çok ve daha
sağlam olana itibar ederiz."
7127- Hasan bildiriyor:
"Hz. Ali güneş tutulmasında namazı beş rüku, dört secde ile kıldı."(---
Bakın: Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/330).
7128- Şafii der ki:
Ancak ne biz, ne de Iraklılar buna itibar etmeyiz.
7129- Biz, bu namazın
dört rüku ve dört secde ile kıldığına yönelik Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) rivayet edilene itibar ediyoruz. Iraklılar ise bu namazın diğer farz
namazlar gibi toplam iki rüku ile kılınacağını söylüyorlar. Bu konuda hem
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sünnetine, hem de Hz. Ali'den
naklettikleri rivayete muhalefet etmişlerdir.
7130- Beyhaki der ki:
Hasan'ın Hz. Ali'den olan rivayeti sabit değildir.
Hadis alimleri de bunu
mürselolarak rivayet ederler.
7131- Haneş de Hz.
Ali'den bu namazın sekiz rüku ve dört secdeyle olduğunu rivayet etmiştir. Ancak
Haneş hadiste rivayeten güçlü biri değildir.(--- Bakın: Ahmed, Müsned (1/143)
ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/330).
7132- Huzeyfe'den de
merfu olarak bu namazın her rekatta beş rüku ile kılındığı rivayet edilmiştir.
Ancak isnadı zayıftır.
7133- Ubey b. Ka'b'dan da
merfu olarak bu namazın her rekatta beş rüku ile kılındığı rivayet edilmiştir.
7134- Buhari ve Müslim,
Huzeyfe'nin isnadını huccet olarak görmemişlerdir.
7135- Hadis alimlerinden
bazıları rüku sayısı konusunda değişik olarak gelen bütün rivayetleri sahih
olarak görmüşlerdir. Onlara göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu
namazı değişik sayıda rükUlarla kıldırmıştır ve hepsi de caizdir.
7136- İshak b. Raheveyh,
Muhammed b. İshak b. Huzeyme, Ebu Bekr b. İshak ed-Dubai, Ebu Süleyman
el-Hattabı bunlardandır. el-Hilafiyyat eserinin sahibi Ebu Bekr b. Muhammed b.
İbrahım b. el-Münzİr ise bu rivayetleri hasen olarak görmüştür.
7137- Bu konuda gelen
rivayetler Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu namazı oğlu
İbrahım'in de vefat ettiği gün kıldırmasına dayanmasından dolayı Şafii ve
Buhari bu rivayetlerden bazılarını diğerlerine tercih etmişlerdir. Doğrusunu
Allah bilir.
7138- İbn Abbas ve
Semure'den gelen rivayetler kıraatin sessiz yapıldığını göstermektedir.
7139- Hz. Aişe der ki:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında Güneş tutulması oldu.
Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) çıkıp Müslümanlara namaz kıldırdı.
Kıyamda Bakara Suresi'ni okuyacak kadar durdu ... "
Ravi hadisin devamını
zikredip şöyle devam eder: "Sonra kalkıp yine kıraat yaptı. Kıraatİ Al-i
İmran Suresi'ni okuyacak kadar uzun sürdü."(--- Ebu Davud, salat (1187).
7140- Hz. Aişe
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Güneş tutulması
namazını kıldırırken kıraati açıktan yaptı. "(--- Buhari, salatu'l-küsuf
(1065) ve Müslim, salat (2059).
7141- Buhari der ki:
"Kıraatin açıktan yapıldığına dair Aişe'nin hadisi Semure'nin hadisinden
daha sahihtir.''(--- Nesai, salatu'l-küsuf (3/148), İbn Mace, salat ( 1264) ve
Ahmed, Müsned (5/19).
7142- Beyhaki:
"Ancak İbn Abbas'ın hadisinden daha sahih değildir."
7143- Rivayet edildiğine
göre İbn Abbas, güneş tutulmasında Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
kıldırdığı namazın kıraatinin Bakara Suresi uzunluğunda olduğunu söylemiştir.
7144- Şafii der ki:
"Bu da bize İbn Abbas'ın, Resülullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
kıraatini işitmediğini göstermektedir. Zira işitmiş olsaydı uzunluğunu başka
bir sürenin uzunluğuyla takdir etmezdi."
7145- Şafii der ki:
Rivayet edildiğine göre İbn Abbas: "Güneş tutulması namazında
Resülullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hemen yanında durdum. Kıraatinden
tek bir harf bile işitmedim" demiştir.
7146- İbn Abbas der ki:
"Güneş tutulmasında Resülullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) arkasında namazı
kıldım. Kıraatinden tek bir harf bile işitmedim.''(--- Ahmed, Müsned (1/293,
350), Tahavi (1/197) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/335).
7147- Mana olarak
aynısını Hakem b. Eban da İkrime'den rivayet etmiştir.
7148- İbn Abbas der ki:
"Güneş tutulmasında Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte
namazı kıldım. Kıraatinden tek bir harf bile işitmedim."
7149- Abdullah b.
el-Mübarek de bunu Abdullah b. Lehia'dan bu şekilde rivayet etmiştir. Ancak
Abdullah b. Lehia huccet biri değildir. Vakıdı ve Hakem b. Eban da bunu bu
şekilde rivayet etmişlerdir. Onların bu rivayeti de İbn Abbas'ın rivayetine
muvafıktır. İsnadı bakımından da Muhammed b. İshak b. Yesar'ın Aişe'den olan
rivayetine muvafıktır. Semure b. Cundub'un rivayetine de muvafıktır.
7150- Kıraatin açıktan
yapıldığına dair Zühri'den gelen rivayete gelince, Zühri hafız biri olsa da ona
muhalif birden fazla kişinin yaptığı rivayet sağlamlık bakımından onun
rivayetinden daha evladır. Doğrusunu Allah bilir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: