|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
NAMAZ |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Kametin Okunması
2575- ŞafiI der ki:
İbrahım b. Abdilazız b. Abdilmelik b. Ebi Mahzure'nin: "Allahu Ekber,
Allahu Ekber! Eşhedu en la ilahe illallah, eşhedu enne Muhammeden Resulullah, hayya
ale's-salat, hayya ale'l-felah, Kad kameti'ssalatu, Kad kameti's-salat, Allahu
Ekber, Allahu Ekber! La ilahe illallah!" şeklinde kamet getirdiğini
işittim. (--- Şafii, el-Ümm (1/85) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (1/414).
2576- ŞafiI der ki:
"Sanırım ezanı anlattığı gibi kameti anlattığını işittim."(--- Şafii,
el-Ümm (1/8S).
2577-2578- Beyhaki der
ki: Abdullah b. ez-Zübeyr el-Humeydı kanalıyla bize bildirilene göre İbrahım b.
Abdilazız b. Abdilmelik: "Babamın, dedemin ve ailemin kameti getirmelerine
yetiştim. Onlar şöyle kamet getirirlerdi'" demiş ve bu kameti
zikretmiştir. (--- Şafii, el-Ümm (1/8S) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (1/414).
2580-2579- Ebu Mahzure
der ki: "Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ezanın lafızlarını
ikişer defa, kametin lafızlarını ise birer defa okumamı emretti." (---
Darakutni, Sünen (1/238) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (1/414).
2581- Beyhaki der ki:
"Ebu Mahzure'nin ve oğullarının kametin lafızlarını birer defa okuması Ebu
Mahzure'den kametin lafızlarının ikişer defa okunması yönünde rivayet edilen
hadisin yanılgıdan ibaret olduğuna delalet etmektedir. Hadiste sadece tekbirin
ve kametin ikişer defa okunması kastedilmiştir. Bazı raviler ise bunu bütün
lafızların ikişer defa okunması yönünde anlamıştır."
2582- Haccac b. Muhammed
ve Abdurrezzak'ın İbn Cüreyc kanalıyla olan rivayetleri de buna delalet
etmektedir.
2583- Bütün lafızların
ikişer defa okunması yönünde bilinen hadisler olsa da, biz Sünen'de ve
Hilafiyyat kitabında bunu önceki hadiste geçtiği üzere zikrettik.
2584- Zikrettiğimiz
hadislerde kametin sözlerinin birer defa okunmasının daha sonradan uygulanan
bir şeyolduğuna delalet etmektedir. Eğer öyle olmasaydı Kabe'de bu şekilde devam
edilmezdi ve Sa'd el-Karaz'ın oğulları, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) Mescid'inde bu şekilde devam etmezdi. (--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra
(1/413).
2585- Za'feranI'den
gelen rivayette Şafii, müezzinle beraber ezanın sözlerini tekrar etmek ve
kametin lafızlarını birer defa okumak hakkında şöyle demiştir: "Ezanı hem
Kabe'de, hem Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Mescid'inde günde beş
defa Ensar ve Muhacirlerin huzurunda okunmuştur. Mekke müezzinleri Mahzure
ailesiydi. Ebu Mahzure Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ezan okumuş
ve Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona ezanı öğrettikten sonra Ebu
Mahzure'nin oğulları Mekke'de ezan okumuştur. Sa'd el- Karaz'ın ailesi de
Medine'de, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve Ebu Bekr zamanında ezan
okumuştur. Hepsi de ezanı, kameti ve sabah namazında "Es-salatu hayrun
minen-nevm" sözünü okumuşlardır.
2586- Eğer bunlar,
halkın huzurunda bu şekilde yanlış yapmışsa ve dünyanın öbür ucundan gelen biri
bize ezan ve kameti öğretecekse, onun kendisiyle bizim sorumluluğumuzu
sorduktan sonra, bize muhalefet etmesi caizdir. Eğer vakitler konusunda bize
muhalefet etmesi caizse, açık olan ve kendisiyle amel edilen ezan ve kamette de
muhalefet etmesi caizdir.
2587- Enes b. Malik der
ki: "Bilal'e ezanın sözlerini çift çift okuması kameti de tek tek okuması
emredildi." (--- Buhari, salat (603) ve Müslim, salat (815).
2588- Harmele b. Yahya,
Şatil'den şöyle dediğini aktarmıştır: "Bu, sabit (sahih) bir hadistir. Biz
de bu görüşte olup iki yer dışında kametin lafızlarını birer defa okumaktayız.
Ancak kametin başında olan: ''Allahu Ekber, Allahu Ekber'' sözlerini ve: ''Kad
kameti's-salatu, Kad kameti's-salatu'' sözleri ikişer defadır."
2589- Beyhaki der ki:
"Şatil'nin bu hadisin sabit bir hadis olduğunu zikretmesi gibi hadis
hafızları da sabit bir hadis olduğunu söylemiştir."
Nitekim Müslim b.
el-Haccac bunu Sahih'de Ubeydullah el-Kavarın kanalıyla Abdulvehhab
es-Sekafı"den rivayet etmiştir.
2590- Buhari ve Müslim
bunu Eyyub ve Halid el-Hazza kanalıyla Ebu Kılabe'den rivayet etmişlerdir.
2591-2593- Yahya b. Main
ve Kuteybe b. Said bunu "Abdulvehhab es-Sekafi - Eyyub es-Sahtiyanı - Ebu
Kılabe" kanalıyla Enes'ten rivayet etmişlerdir.
2594- Enes b. Malik der
ki: Bilat'e ezanın sözlerini çift çift okuması, kameti de: "Kad
kameti's-salat" sözleri dışında tek tek okuması emredildi.
Buhari, Şahih'de
Süleyman b. Harb'dan rivayet etmiştir. (--- Buhari, salat (603) ve Müslim,
salat (815).
2595- Beyhaki der ki:
"Enes b. Malik'in hadisinin tarikleri, ashab namaz vaktini bildirecek şey
hakkında ihtilafa düştükten ve Abdullah b. Zeyd'in ezan ve kamet hakkında
gördüğü rüyadan sonra Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Bilat'e
bu şekilde emrettiğini açıkça göstermektedir."
2596- Enes bildiriyor:
"Sahabe, Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yanında namazın
vaktinin bildirilmesi için ateş yakılmasını veya çan çalınmasını konuşunca,
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Bilal'e ezanın sözlerini çift çift
kameti de tek tek okumasını emretti."
Müslim, Sahih'de Vuheyb
kanalıyla ve Buhari ile Müslim, Abdulvehhab es-Se kafi kanalıyla Halid
el-Hazza'dan rivayet etmişlerdir.
2597- Sünen kitabında
bunu Ravh b. Ata b. Ebi Meymune kanalıyla Halid'den daha uzun bir metinle rivayet
ettik. (--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra
(1/390-413).
2598- Enes b. Malik
bildiriyor: "Abdullah b. Zeyd b. Abdi Rabbih El-Ensari, Resulullah'a
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) gelip ezan hakkında gördüğü rüyayı anlatınca, Hz.
Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Bilal'e ezanın sözlerini çift çift.
kameti de tek tek okumasını emretti."
2599- Beyhaki der ki:
"Abdullah b. Ömer el-Hattab'ın ezan ve kamer hakkındaki hadisinin
tarikinde Enes b. Malik'in hadislerinde zikrettiğimiz açıklama vardır."
2600- Abdullah b. Ömer
şöyle derdi: Müslümanlar Medine'ye geldiği zaman namaz kılmak için tahminlerine
göre toplanırlar, namaz için hiç kimse bir çağrıda bulunmazdı. Bir gün bu
konuda konuştular bir kısmı:
"Hıristiyanların
çanı gibi çan çalın" dedi. Bir kısmı da: "Yahudilerin borular. gibi
boru çalalım" dedi. Hz. Ömer: "Namaza çağıracak bir kimse
gönderebilir misiniz?" deyince, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Ey Bilal. Kalkıp namaza çağır" buyurdu.
Müslim, Sahih'de Harun
b. Abdillah kanalıyla Haccac'dan ve Buhari ise başka bir kanalla İbn Cüreyc'ten
rivayet etmiştir.
2601- Bu da bu olayın
Abdullah b. Zeyd'in rüyasından sonra gerçekleştiğine delalet etmektedir. (---
Buhari, salat (604) ve Müslim, salat (814).
2602- Abdullah b.
Zeyd'in hadisinde, onun rüyasını Ömer b. el-Hattab da evinde görmüştü. O bunu
duyunca ridasını sürüyerek evinden çıkarken: "Ey Allah'ın Resulü! Seni hak
olarak gönderene yemin olsun ki onun gördüğünü ben de gördüm" diyordu.
2603- Hz. Ömer işte bu
hadiste: "Namaza çağıracak bir kimse gönderebilir misiniz?" demiştir.
2604- Muhtemelen İbn
Ömer o mecliste Ömer'in hazır bulunmasından sonra orada bulunmuş ve bundan önce
vakitleri bildirme konusunda oradakilerin dediklerini işitmiştir. Sonra da
Ömer'in anlattığı gibi Bilal'in ezan okuduğunu işitmiş ve bunu ona eklemiştir.
Sonra bu rivayetinde Bilal'in ezan okuma şeklini ve kamet şeklini
zikretmemiştir. Bunu ondan gelen başka bir rivayetinde zikretmiştir.
2605- Abdullah b. Ömer
der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında ezanın sözleri
ikişer defa, kametin sözleri ise birer defa söylenirdi. Ancak müezzin sadece,
"Kad kameti's-salatu" sözünü iki defa söylerdi.
Ebu Davud, Sünen'de
Gundar kanalıyla Şu'be'den rivayet etmiştir. (--- Ebü Davud, salat (510),
Darimi, Sünen (1/270), Nesai, ezan (2/21), İbn Huzeyme, salat
(374), İbn Hibban,
Mevdridu'z-zam'dn (14).
2606- Yine Ebu Davud,
"Ebu Amir el-Akadı - Şu'be" kanalıyla da Uryan mescidinin müezzini
Ebu Cafer'den: "Büyük mescidin müezzini Ebu'l-Müsenna'dan İbn Ömer'in
şöyle dediğini işittim" şeklinde nakletmiştir. (--- Ebu Davud, Sünen
(1/141).
2607- Başka bir kanalla
bu bize Ebu'l-Müsenna'dan Bilal'e nisbet ederek
rivayet edilmiştir. (---
Tahavi, Şerhu meani'l-asar (80).
2608- Muhammed b. İshak
b. Yesar'ın rivayetinde Avn b. Ebi Cuhayfe, babasından bildiriyor:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında ezanın sözleri ikişer
defa, kamet ise teker teker söylenirdi." (--- Darakutni, Sünen (1/242).
2609- Beyhaki der ki:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında Bilal'in ezanı ile
kameti hakkında Enes b. Malik'ten rivayet edilen hadis ve bazıları Bilal'e
nisbet edilerek İbn Ömer'den gelen rivayetler, Bilal'in ezanın da kametin de
sözlerinin ikişer defa söylemesi yönünde Suveyd b. Gafele ve Esved b. Yezid'den
rivayet edilen hadisin zayıf bir hadis olduğuna delalet etmektedir. Bu da İbn
Ömer ile Enes b. Malik'in bu konudaki hadislerinin mevsul ve ravilerinin
güvenilir kişiler olmasından, Esved'in ve Suveyd b. Gafele'nin hadislerinin ise
munkati' olmasından dolayıdır. Esved'in ve Suveyd b. Gafele'nin hadislerinin
tariki sahih olsa bile kendileri Bilal'in Medine'de ezan okuyup kamet getirdiği
zamana yetişmemişlerdir. Çünkü Bilal, Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) sonra Medine'de müezzinlik etmemiştir. Bazı rivayetlerde de Ebu Bekr
es-Sıddık'ten sonra müezzinlik etmediği söylenmektedir. Ayrıca ikisinin de
hadisinde huccet kabul edilmeyen kişiler bulunmaktadır. Doğrusunu da Allah
bilir. Bunun açıklaması da daha önce el-Hilafiyyat eserinde açıklanmıştı."
2610- Abdullah b.
Zeyd'in rüyası ve Bilal'in ezanı konusunda Abdurrahman b. Ebi Leyla'dan gelen
hadis hakkında Ebu Sa'd Ahmed b. Muhammed el-Herevı "Ebu Ahmed b. Adiy
el-Hafız - Ahmed b. Ali - Bahr b. Nasr" kanalıyla Şafii'nin şöyle dediğini
nakletmiştir: "Abdurrahman b. Ebi Leyla, kesinlikle Bilal'i görmemiştir.
Abdurrahman b. Ebi Leyla Kufe'de, Bilal ise Şam'dadır. Bazıları da bu hadisi
rivayet ederken Bilal ile Abdurrahman b. Ebi Leyla'nın arasında bilmediğimiz
başka birini zikretmektedir. Bu sebeple hadis ehli bunu kabul etmemektedir.
2611- Beyhaki der ki:
"Abdurrahman b. Ebi Leyla'nın Abdullah b. Zeyd'in rüyası ile ezanın ve
kametin sözlerinin ikişer defa söylenmesi, Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi
ve Sellem): ''Bunu Bilal'e öğret" buyurması hakkındaki hadisi ile Bilal'in
ezanı ve kameti hakkında Abdurrahman'ın bazı rivayetleri konusunda kendisine
muhalefet edilmiştir. Kendisi kanalıyla Abdullah b. Zeyd'den de rivayette
bulunulmuştur. Yine kendisinin: "Muhammed'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ashabının bildirdiğine göre Abdullah b. Zeyd şöyle demiştir" dediği
rivayet edilmiştir. Yine kendisi kanalıyla Muaz b. Cebel'den, Abdullah b.
Zeyd'in kıssası hakkında rivayette bulunulmuştur."
2612- Muhammed b. İshak
b. Huzeyme der ki: "Abdurrahman b. Ebi Leyla, ne Muaz b. Cebel, ne de
Abdullah b. Zeyd b. Abdirabbih'den hadis dinlememiştir. Sabit olmayan haberi
delil kabul edip te sabit haberleri bırakmak caiz değildir."
2613- Abdurrahman b. Ebi
Leyla, ne Muaz ne de Abdullah b. Zeyd'den hadis işitmediği gibi Bilarden de
hadis işitmemiştir ve ezan okuduğu zamanına yetişmemiştir.
2614- Hakem kanalıyla
bize bildirilene göre Abdurrahman b. Ebi Leyla, Ömer b. el-Hattab'ın
hilafetinin son altıncı yılında doğmuştur.
2615- Muhammed b. İshak
b. Yesar'ın bize bildirdiğine göre Muaz b.
Cebel veba salgını
zamanında Şam'da Amvas denilen yerde Ömer'in hilafeti zamanında vefat etmiştir.
2616- Musa b. Ukbe der
ki: "Muaz b. Cebel, hicretin on sekizinci yılında veba salgını ile
Amvas'ta vefat etti."
2617- Muhammed b. İshak
b. Yesar'ın bildirdiğine göre Bilal, hicretin yirminci yılında Dimaşk'ta vefat
etmiştir. Hicretin on sekizinci yılında vefat ettiği de söylenmektedir.
2618- Mus'ab b. Abdillah
b. ez-Zübeyr der ki: "Bilal, hicretin yirminci yılında vefat etti."
2619- Vakidı de böyle
demiştir.
2620- Bütün bu
rivayetlerle de Şafii'nin dediği gibi Abdurrahman b. Ebi Leyla'nın hadisinin
munkatı olduğunun gerçek olduğu görülmektedir.
2621- Şafii, Abdurrahman
b. Ebi Leyla'nın meshetme konusunda Bilal'den rivayet ettiği hadisi kastetmiş
olabilir. Bunun açıklamasını Taharet bölümünde zikrettik. Ancak Biların kameti
hakkındaki munkatı olan hadisinde kopukluk daha açık olarak görülmektedir.
2622- Hicaz ehlinin
yanında bu konuda Abdullah b. Zeyd'den gelen mevsul bir hadis vardır.
İbnu'I-Müseyyeb kanalıyla da Abdullah b. Zeyd'in rüyasında kametin sözlerinin
teker teker söylendiğini görmüş olması kıssası hakkında mürsel bir hadis
bulunmaktadır.
2623- Abdullah b. Zeyd
anlatıyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) halkı namaza toplamak için
çalınmak üzere bir çan yapılmasını emrettiği sırada ben uyurken (rüyamda)
yanıma elinde çan taşıyan bir adam geldi. Ben ona:
"Ey Allah'ın kulu!
Çanı satar mısın?" diye sordum. Adam: "Onu ne yapacaksın?"
karşılığını verince: "Onunla namaza çağıracağız" dedim. Adam:
"Sana bundan daha
hayırlısını söyleyeyim mi?" diye sorunca: "Evet" karşılığını
verdim. Adam: "Sen: ''Allahu Ekber, Allahu Ekber!'' dersin" dedi ve
ezanın sözlerini zikretti. Sonra biraz geri çekildi ve: "Kamet getirirken
de: ''Allahu Ekber, Allahu Ekber! Eşhedu en la ilahe illallah, Eşhedu enne
Muhammeden Resulullah, Hayya ale's-salat! Hayya ale'l-felah, Kad
kameti'ssalatu, Kad kameti's-salat, Allahu Ekber, Allahu Ekber! La ilahe
illallah'' dersin" dedi.
Sabah olunca
Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gidip rüyamı anlattım. Hz.
Peygamber (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): ''İnşallah hak rüyadır. Bildi ile beraber kalk ve
gördüklerini ona öğret de ezanı o okusun. Çünkü onun sesi seninkinden daha
gürdür" buyurdu. Bilal ile beraber kalktık. Ben ona öğretmeye başladım, o
da okumaya başladı. Ömer b. el-Hattab evinde bunu duyunca ridasını (üstlüğünü)
sürüyerek Çıktı. Çıkarken de: "Ey Allah'ın Resulü! Seni hak olarak
gönderene yemin olsun ki onun gördüğünü ben de gördüm" diyordu. Bunun
üzerine Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem): uAllah'a hamd olsun"
karşılığını verdi. (--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (1/315,3990,391) ile
es-Sünenü's-suğra (1/118).
2624- Muhammed b. Yahya
ez-Zühli der ki: "Ezan konusunda Abdullah b. Zeyd'den nakledilen
rivayetler arasında bundan daha sahihi yoktur. Çünkü Muhammed babasından bunu
dinlemiş, İbn Ebi Leyla ise Abdullah b. Zeyd'i işitmemiştir.''
2625- Ebu İsa et-Tirmizi
(el-İlel adlı) kitabında şöyle demiştir:
Muhammed'e yani
Buhari'ye bu hadisi sorduğumda: "Benim yanımda bu hadis sahihtirl!
cevabını verdi.
2626- Beyhaki der ki:
"Abdullah b. Yezid'in bu konudaki kıssasını Yunus b. Yezid, Muhammed b.
İshak ve başkaları Zühri kanalıyla Said b. el-Müseyyeb'den mürselolarak rivayet
etmişlerdir.''
2627- Bunun isnadını
Sünen kitabında zikrettik. (--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (1/390).
2628- Ziyadeyi tercih
etmek, ancak bu eklemenin sabit olmasından sonra geçerli olur. Fakat daha önce
kameti ikişer defa okuma yönünde rivayette bulunan kişilerin rivayetinin zayıf
olduğunu zikrettik. Yine hadis alimlerinin sahih olduğu konusunda ittifak
ettiği Enes b. Malik'in hadisini de zikrettik.
2629- Daha önce iki defa
söyleniyor ise de Abdullah b. Ömer'in hadisi kametin sözlerinin bir defa
söylenmesine delalet emektedir. Doğruya Allah ulaştırır.
2630- Said b.
el-Müseyyeb, Urve b. ez-Zübeyr, Zühri, Enes b. Malik ve Hicaz ahalisi kametin
sözlerinin bir defa söylenmesi görüşündedir.
2631- Ömer b. Abdilazız,
Mekhul, Evzai ve Şam haIkı yine bu görüştedir.
2632- Hasan el-Basrı,
Muhammed b. Sirin, Ahmed b. Hanbel, Ebu Sevr ve Irak ahalisinden kendilerine
tabi olunanlar yine bu görüştedir.
2633- Yahya b. Yahya,
İshak el-Hanzali ve Horasan'dan bu ikisine tabi olanlar yine bu görüştedir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Tesvib Etmek
(es-salatu hayrun mine'n-nevm ... )