MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

MUKADDİME

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Sahabe Sözleri, Hüküm ve Fetva Verme Adabı

317- Şafi! der ki: Bir konuda Kuran ve sünnette hüküm varsa duyan kişiye bu hükümlere uymak düşer ve bu yönde herhangi bir mazeret kabul edilemez. Ancak Kuran ve sünnette hüküm yoksa Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabının veya onlardan birinin konu hakkındaki görüşüne başvurulur.

318- Bu yönde imamlarımız Ebu Bekr veya Ömer veya Osman'ın -eski Risale'sinde: "veya Ali'nin" demiştir- görüşleri diğerlerinden önceliklidir. ihtilaflı bir konuda Kitab ve sünnete daha yakın duran görüşe bir delalet göremezsek bunlardan (Ebu Bekr, Ömer, Osman ve Ali) görüşü Kitab ve sünnete daha yakın durduğuna delaleti olan birini taklit etmek bizim için en iyisidir. (--- Şafii, el-Ümm (7/246).

319- Sonrasında Şafii bu imamların görüşlerinin diğerlerinin görüşlerine tercih edilme konusunu açıklarken şöyle der:

320- Bir konu hakkında bu imamların herhangi bir görüşü yoksa dinin emanetçileri konumunda olan Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) diğer ashabının görüşlerine müracaat ederiz. Bizim için de bir konuda ashaba tabi olmak, onlardan sonra gelenlere tabi olmaktan evladır.

321- Yine der ki: ilim tabaka tabakadır. Birincisi, Kitab ve sabit olan sünnettir. ikincisi, Kitab ve sünnetten delilin olmadığı yerde icmadır. Üçüncüsü, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından gelen ve yine sahabeden muhalifi olmayan görüşlerdir. Dördüncüsü, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından gelen, ancak birbirine muhalif olan görüşlerdir. Beşincisi de, bu tabakalardan herhangi biriyle yapılan kıyastır.

322- Kitab ve sünnet olduğu sürece kaynak olarak başkasına itibar edilemez. Zira ilim en üstün olandan alınır.

323- Edebu'l-Kadi kitabında Şafii şöyle der: Kadı olan kişinin, ilim ve akıl bakımından kendisinden daha üstün olsa da kendi zamanında yaşayan birini taklit etmesi caiz değildir. Hükümlerini kendi içtihadına göre vermelidir.

324- Şafii konuya devam edip şöyle der:

325- Zamanının alimlerinin bir konuda muhalif veya mutabık olmaları kendisi için birdir. Onlardan bir şey kabul edecekse de Kitab veya sünnet veya icma veya kıyasa dayalı olan görüşlerini konuyu daha iyi anlayabitmesi için kabul edebilir.

326- Başka bir yerde: "Daha öncekileri taklit etme ile kıyas yapma konusunda en doğru yolu çıkarıp tercih yapabilmesi için" demiştir. (---Şafii, el-Ümm (6/207).

327- Beyhaki der ki: irbad b. Sariye'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onlara öğüt verirken şöyle buyurmuştur: "Sizlere Allah'a karşı takva sahibi olmanızı, başınızda Habeşli bir köle olsa dahi emirlerini dinleyip itaat etmenizi öğütlüyorum. İçinizden ömrü yetecek olanlar benden sonra pek çok ihtilaflara şahit olacaklardır. Böylesi bir zamanda benim ve doğru yolda ılan Raşit halifelerin sünnetlerine uyun. Bu sünnetlere sıkıca tutunun. Dinde olmayıp da sonradan dine sokulan şeylerden sakının. Zira bu tür şeylerden her biri bidattır ve her bidat dalalet demektir. "(--- Ebu Davud, sünnet (4/201), İbn Mace, mukaddime (1/15, 16), Darlınİ, Sünen (1/140), Ahmed, Müsned (4/126) ve Hakim, Müstedrek (1/95-97).

328- Bize bildirildiğine göre Abdullah b. Mes'ud da şöyle demiştir: "Yüce Allah kulların kalplerine baktı. İçlerinden Muhammed'i (Sallallahu aleyhi ve Sellem) seçip ilmiyle onu risaletle gönderdi. Muhammed'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Kalbinden sonra kulların kalplerine baktı. İçlerinden ashabını seçti ve onları dini ile Peygamber'inin yardımcıları kıldı. Bundan dolayı Müminlerin iyi olarak gördüğü şeyler Allah katında iyi, kötü gördüğü şeyler de Allah katında kötüdür. " (--- Ahmed, Müsned (S/211) ve Heysemi, Mecmau'z-zevaid (1/177).

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

İstenilmeyen Kişilere Uymanın Kınanması, Gereksiz Yere Kıyas Yapmanın Kınanması