MÜSNED-İ HANBEL |
NAMAZ’IN KILINIŞI |
27- Namazda ibn Mes'ud ve Ubey'in Kıraati ile Okuma
Hakkında
1. Ebu Bekr ve Ömer
4872 (1) Abdullah (b. Mes'ud) bildiriyor: Hz. Ebu Bekr ile Ömer ona, Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Kur'an'ı indiği günün tazeliğiyle
(şekliyle) okumaktan hoşlanan kişi onu İbn Ümmü Abd'in kıraatıyla okusun''
buyurduğunu söyleyerek müjdelediler.
[-Sahihtir-]
4874 (3)- Alkame bildiriyor: Hz. Ömer, Arafat'tayken yanına
bir adam geldi -Muaviye'nin A'meş'ten, onun da Hayseme'den olan rivayetinde ise
ifade "Kays b. Mervan, Ömer'in yanında geldi" şeklindedir- ve:
"Ey müminlerin emiri! Kufe'den geliyorum. Orada yerime mushafiarı
ezberinden okuyup yazabilen birini bıraktım" dedi. Ömer bunu duyunca öyle
öfkelendi ki bineğinin semerine sığmaz oldu. "Yazık sana! Kimi
bıraktın?" diye sorunca, Kays: "Abdullah b. Mes'ud'u bıraktım"
karşılığını verdi.
Bunun üzerine Ömer yavaş yavaş sakinleşip kendine geldi.
Sonra şöyle dedi: "İyi bak! ValIahi insanlar içinde bunu ondan daha fazla
hak eden başka birini bilmiyorum. Bunun da sebebini sana anlatayım. Bazen
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Müslümanları ilgilendiren konuları
konuşmak üzere Ebu Bekr ile geceleri otururdu. Bir gece yine böyle oturdular.
Ben de orada bulundum. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) daha sonra
çıkınca biz de onunla birlikte çıktık. Mescid'de namaz kılan bir adam gördük.
Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) durup uzaktan onun kıraatını
dinlemeye başladı. Bu adamın kim olduğunu tanımaya az kala Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kur'an'ı indiği günün tazeliğiyle
(şekliyle) okumaktan hoşlanan kişi onu İbn Ümmü Abd'in kıraatıyla okusun"
buyurdu. Daha sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) durduğu yerden:
"İste ki sana verilsin! Dile ki dileğin yerine getirilsin" demeye
başladı. Ben sabah erkenden yanına gidip İbn Mes'ud'a bu müjdeyi vereceğim
dedim. Sabah gittiğimde Ebu Bekr'in benden önce yanına gidip bu müjdeyi ona verdiğini
gördüm. ValIahi hayırlı bir işi ne zaman Ebu Bekr'den daha önce yapmaya
kalkışsam hep o benden önce davranmıştır."
[-Sahihtir-]
Müsned'İ tertip eden der ki: Bu hadis "Yatsı Namazının
Vakti" başlığı altında geçmişti.
Diğer tahric: Tirmizi (593) rivayet etti.
4875 (4)- Ömer b. el-Hattab anlatıyor: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), Abdullah b. Mes'ud'un yanına uğradı. Ben de Ebu
Bekr de kendisiyle birlikte idik. Abdullah b. Mesud (namazda) okumaktaydı.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onun kıraatını dinlemeye başladı.
Sonra Abdullah rükuya varıp secde etti. Bunun üzerine Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem): ''İste ki sana verilsin! Dile ki dileğin yerine getirilsin'' demeye
başladı. Bir zaman geçtikten sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
''Kur'an'ı indiği günün tazeliğiyle (şekliyle) okumaktan hoşlanan kişi onu İbn
Ümmü Abd'in kıraatıyla okusun '' buyurdu. Bunun üzerine Abdullah b. Mes'ud'u
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in dediğiyle müjdelemek için yanına
gittim. Kapıyı çaldığım zaman -veya- sesimi işittiği zaman: "Seni bu
saatte getiren nedir?" diye sordu. Ben: "Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in dediğiyle seni müjdelemeye geldim" dedim. Bunun
üzerine o: "Ebu Bekr seni geçti" karşılığını verdi. Ben de: "O
yapar, zira o hayırda yenen kişidir. Hayırlı bir işi ne zaman Ebu Bekr'den daha
önce yapmaya kalkışsam o hep benden önce davranmıştır" dedim.
[-Sahihtir-]
2. İbn Abbas (r.a.)
4876 (1) Mücahid bildiriyor: İbn Abbas: "İki kıraattan hangisi
son olan kıratt'' Abdullah'ın kıraatı mı, yoksa Zeyd'in kıraatı mı?" diye
sorunca: "Zeyd'in kıraatıdır" dedik. Bunun üzerine İbn Abbas:
"Hayır, Abdullah'ın kıraatıdıL Çünkü Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
her yıl bir defa Kur'an'ı Cibril'e arz ederdi. Ancak vefat ettiği yıl Kur'an'ı
Cibril'e iki defa arz etti. İkinci arz ettiği kıraat Abdullah'ın
kıraatıydı" karşılığını verdi.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Hakim (2/230, "Sahih") rivayet etti.
Heysemi der ki: "Ahmed ve Bezzar (Keşf 2683) rivayet
ettiler. Ahmed'in ravileri Sahih'in ravileridir.
4877 (2)- İbn Abbas der ki: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) her yıl bir defa Kur'an'ı Cibril'e arz ederdi. Ancak vefat ettiği
yıl Kur'an'ı Cibril'le iki defa arz etti. İkinci arz ettiği kıraat Abdullah'ın
kıraatıydı."
[-Sahihtir-]
4878 (3)- Ebu Zabyan der ki: İbn Abbas: "İki kıraattan
hangisini ilk kıraat olarak sayarsınız?" diye sorunca, oradakiler:
"Abdullah'ın kıraatını" dediler. Bunun üzerine İbn Abbas:
"Hayır, onun kıraatı ikinci kıraattır. Zira Kur'an, Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e her yıl bir defa arz olunurdu. Ancak vefat ettiği yıl iki
defa arz olundu. Abdullah buna şahit oldu ve ondan neshedileni ve değiştirileni
öğrendi" karşılığını verdi.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Nesai, es-Sünenü'l-Kübra'da (7994) rivayet
etti.
21246 (l)'de tekrar edecektir.
3. Abdullah b. Mes'ud (r.a.)
4879 (1) Zir, Abdullah (b. Mes'ud)'dan bildirir: Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ebu Bekr ile Ömer arasında onun yanına geldi.
Abdullah namaz kılyordu. Namazda (Fatiha'dan sonra) Nisa Suresi'ni okumaya
başladı. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kur'an'ı indiği
günün tazeliğiyle (şekliyle) okumak isteyen kişi onu İbn Ümmü Abd'in kıraatıyla
okusun'' buyurdu. Sonra Abdullah dua etme zamanına gelince, Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''İste ki sana verilsin. İste ki sana verilsin.
Dile ki dileğin yerine getirilsin'' demeye başladı. Abdullah isterken:
"Allahım! Senden dönmeyecek bir iman, bitmeyecek nimet ve Huld Cennetinin
en yüksek derecelerinde Muhammed'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) arkadaşlığını
istiyorum" diye dua etti. Ömer, Abdullah'a müjde vermek için gelince Ebu
Bekr'in kendisinden önce davrandığını gördü ve: "Yalnız şimdi değil, sen
her zaman hayırda önde gidensin" dedi.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Tirmizi (593) rivayet etti.
4880 (2)- Zir b. Hubeyş, İbn Mes'ud'dan bildirir: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ebu Bekr ile Ömer arasında Mescid'e girdi. İbn
Mes'ud namaz kılmakta ve Nisa Suresi'ni okumaktaydı. İbn Mes'ud, Nisa
Suresi'nden yüz ayeti bitirdiği zaman namazda iken dua etmeye başladı. Bunun
üzerine Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''İste ki sana verilsin.
Dile ki dileğin yerine getirilsin'' demeye başladı. Sonra da: ''Kur'an'ı indiği
günün tazeliğiyle (şekliyle) okumaktan hoşlanan kişi onu İbn Ümmü Abd'in
kıraatıyla okusun '' buyurdu. Ebu Bekr sabahladığı zaman onu müjdelemeye gitti
ve: "Dün gece Allah'tan ne istedin?" diye sordu. İbn Mes'ud:
"''Allahım! Senden dönmeyecek bir iman, bitmeyecek nimet ve Huld
Cennetinin en yüksek derecelerinde Muhammed (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
arkadaşlığını istiyorum'' diye dua ettim" karşılığını verdi. Sonra Ömer
gelince ona: "Ebu Bekr senden önce davrandı" denildi. Bunun üzerine
Ömer: "Allah, Ebu Bekr'e merhamet etsin. Ne zaman hayırlı bir şeyi Ebu
Bekr'den daha önce yapmaya kalkışsam o hep benden önce davranmıştır" dedi.
[-Sahihtir-]
4881 (3)- Asım b. Ebi'n-Necud bildiriyor: Zir: "Allah
Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ebu Bekr ile Ömer arasında Abdullah'ın
yanına geldi..." dedi ve bir önceki hadisin aynısını aktardı.
[-Sahihtir-]
4. Ebu Hureyre (r.a.)
4882 (1) Ebu Hureyre (r.a.) der ki: ''Kur'an'ı indiği günün
tazeliğiyle (şekliyle) okumaktan hoşlanan kişi onu İbn Ümmü Abd'in kıraatıyla
okusun'' buyurdu.
[Zayıf]
Heysemi (15555) der ki: "Ahmed, Ebu Ya'la ve Bezzar da
rivayet ettiler. Ravilerden Cerir b. Eyyub el-Beceli metrüktur."
5. Amr b. el-Haris b. el-Mustalik
4883 (1) Amr b. el-Haris b. el-Mustalik der ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kur'an'ı indiği günün tazeliğiyle okumaktan
hoşlanan kişi onu İbn Ümmü Abd'in kıraatıyla okusun'' buyurdu.
[-Sahihtir-]
6. Enes b. Malik (r.a.)
4884 (1) Enes b. Malik der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), Ubey b. Ka'b'a: ''Allah bana Beyyine Suresini sana okumamı emretttl
buyurdu. Ubey: "Sana bizzat adımı mı verdi?" diye sorunca, Allah
Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Evet'' karşılığını verdi. Bunun üzerine
Ubey ağladı.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Buhari:, tefsır (6/217), Müslim, salat 1/550
(799) ve Tirmizi, menakib 1/665 (3792) rivayet ettiler.
4886 (3)- Enes bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), Ubey b. Ka'b'a: ''Allah bana, sana (Kur'an) okumamı emrettti buyurdu.
Ubey: "Allah, sana bizzat adımı mı verdi?" diye sorunca, Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): '' (Evet) Allahı bana bizzat senin adını verdi''
karşılığını verdi. Behz rivayetinde: "Bunun üzerine Ubey ağlamaya
başladı" ifadesi geçer.
[-Sahihtir-]
4887 (4)- Enes b. Malik der ki: Allah Resulü (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), Ubey b.Ka'b'a: '' Allah bana, sana Kur'an'ı okutmamı veya
sana Kur'an'ı okumamı emretttl buyurdu. Ubey: "Sana bizzat adımı mı
verdi?" diye sorunca, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Evet''
karşılığını verdi. Ubey: "Alemlerin Rabbinin katında mı anıldım?"
deyince, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yine: ''Evet'' karşılığını verdi.
Bunun üzerine Ubey'in gözleri boşaldı.
[-Sahihtir-]
4888 (5)- Enes bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi
ve Sellem), Ubey'e: "Allah bana, sana Kur'an'ı okutmamı emretti"
buyurdu. Ubey: "Allah, sana bizzat adımı mı verdi?" diye sorunca,
Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Evet'' karşılığını verdi. Bunun
üzerine Ubey ağlamaya başladı.
[-Sahihtir-]
4889 (6)- Enes b. Malik der ki: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem), -Haccac rivayetinde: "Beyyine Suresi indiği
zaman"- Ubey b. Ka'b'a: "Yüce Allah, bana Beyyine Suresini sana
okumamı emretti'' buyurdu. Ubey: "Bizzat adımı mı verdi?" diye
sorunca, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Evet'' karşılığını
verdi. Bunun üzerine Ubey ağladı.
[-Sahihtir-]
21991 (l)'de tekrar edecektir.
4890 (7)- Enes bildiriyor: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi
ve Sellem), Ubey b. Ka'b'ı çağırdı ve: ''Allah bana bu sureyi sana okumamı
emretttl buyurdu. Ubey: "Sana bizzat adımı mı verdi?" diye sorunca,
Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): '' (Evet) Allah, bana bizzat senin
adını verdtl karşılığını verdi. Bunun üzerine Ubey ağlamaya başladı.
[-Sahihtir-]
7. Ebu Habbe el-Bedri
4891 (1) Ebu Habbe el-Bedri der ki: Beyyine Suresi nazil olduğu zaman
Cibril: "Ey Muhammed! Allah sana bu süreyi Ubey b. Ka'b'a okumanı
emrediyor" dedi. Bunun üzerine Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
''Ey Ubey! Yüce Rabbim bana bu sureyi sana okumamı emrediyor'' buyurdu. Ubey
ağlayarak: "Bizzat orada mı anıldım?" deyince, Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): ''Evet'' karşılığını verdi.
[Hasen]
Diğer tahric: Buhari (Fethu'l-bari 7/127 (3809), Müslim,
Musafirin 1/550 (799) ve Tirmizi 1/711 (3898, "hasen") rivayet
ettiler.
4892 (2)- Ebu Habbe el-Bedri der ki: Beyyine Suresi nazil
olduğu zaman Cibril: "Ey Allah'ın Resulü! Rabbin bu sureyi Ubey'e okumanı
emrediyor" dedi. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ubey'e: "Cibril
bu sureyi sana okumamı söyledil deyince, Ubey: "Ey Allah'ın Resulü! Bizzat
orada mı anıldım?" diye sordu. Peygamberimiz (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): ''Evet'' karşılığını verince Ubey ağladı.
[Hasen]
8. Ubey b. Ka'b (r.a.)
4893 (1) Ubey b. Ka'b der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): ''Allah bana, sana Kur'an'ı arzetmemi istiyor'' buyurunca, ben:
"Yüce Rabbim sana bizzat adımı mı verdi?" dedim ... " Ravi der
ki: Ubey, "Ancak Allah'ın lutfu ve rahmetiyle, işte bunlarla
sevinsinler"[Yunus 58] ayetini "Ancak Allah'ın lutfu ve rahmetiyle,
işte bunlarla sevinin" anlamına gelecek şekilde "..." lafzıyla
okudu.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Ebu Davud (3980) ve Hakim (3/304) rivayet
ettiler.
4894 (2)- Ubey b. Ka'b der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) bana: ''Ey Ubey! Sana filan filan sureyi okumakla emrolundum''
buyurdu. Kendisine: "Ey Allah'ın Resulü! Ben orada anıldım mı?"
dediğimde: ''Evet, (anıldın)'' buyurdu. Ravi der ki: Kendisine: "Ey
Ebu'l-Münzir! Bundan dolayı sevindin mi?" dediğimde: "Allah:
"Onlara: ''Ancak Allah'ın lütuf ve rahmetiyle, yalnız bunlarla sevinsinler.
Bu, onların toplayıp durduklarından daha hayırlıdır'' de"[Yunus 58]
buyururken beni sevinmekten ne alıkoyar ki?" karşılığını verdi. Müemmel
der ki:
Süfyan'a: "Bu, hadisteki kıraat mıdır?" dediğimde:
"Evet" cevabını verdi.
[-Sahihtir-]
4895 (3)- Ubey b. Ka'b der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) bana: "Yüce Allah, Kur'an'ı sana okumamı emretti'' buyurdu ve
Beyyine Suresi'ni okudu. Bu sure'nin bir bölümü olarak da şunları okudu:
''Ademoğlu bir vadi dolusu mal istese ve kendisine versem ikincisini ister.
İkincisini istese ve versem üçüncüsünü ister. Ademoğlunun içini ancak toprak
doldurur. Allah da tövbe edenin tövbesini kabul eder. Allah katında gerçek din
müşriklik veya Yahudilik veya Hıristiyanlık değil sadece hanifliktir. Hayır
yapan kişinin de bu yaptığı karşılıksız bırakılmayacaktır.''
[Hasen]
Diğer tahric: Tirmizi (3793,3898) rivayet etti.
21275 (1)'de tekrar edecektir.
4896 (4)-Z Ubey b. Ka'b der ki: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) bana: "Yüce Allahı Kur'an'ı sana okumamı emretti"
buyurdu ve: "Kitap ehlinden ve ortak koşanlardan inkarcılar, kendilerine
apaçık bir belge, içinde kesin ve en doğru hükümlerin bulunduğu arınmış
sahifeleri okuyan, Allah katından bir Peygamber gelene kadar dinlerinden
vazgeçecek değillerdi"[Beyyine 1-3] ayetlerini okudu. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) sureyi şöyle devam ettirdi: "Allah katında
gerçek dinı müşriklik veya Yahudilik veya Hıristiyanlık değil sadece
hanifliktir. Hayır yapan kişinin de bu yaptığı karşılıksız bırakılmayacaktır.
'' Şu'be der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) başka ayetler
okuduktan sonra sureyi şöyle devam ettirdi: l'Ademoğlunun bir vadi dolusu malı
olsa ikincisini ister. Ademoğlunun içini ancak toprak doldurur. '' Daha sonra
Resulullah (scllcllahu cleyhi vesellem) surenin kalan ayetlerini okudu.
[-Sahihtir-]
21276 (2)'de tekrar edecektir.
9. Abdullah b. Amr (r.a.)
4897 (1) Mesruk der ki: Abdullah b. Amr'ın yanında oturmaktaydım.
Abdullah b. Mes'ud zikredilince şöyle dedi: Kesinlikle o adamı hep sevmekteyim.
Çünkü Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Kur'an'ı dört kişiden
öğreniniz. İbn Ümmü Abd'dan, Muaz'dan ve Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den''
buyurduğunu işittim. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) saymaya İbn
Mes'ud ile başlamıştl." Ravi der ki: Ya'la: "Ben dördüncü kişiyi
unuttum" dedi.
[-Sahihtir-]
Diğer tahric: Buhari (7/80,95,96,9/42,43), Müslim (2/252) ve
Tirmizi (4/348) rivayet ettiler.
4898 (2)- Abdullah b. Amr der ki: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. İbn Mes'ud'dan, Ubey
b. Ka'b'dan, Muaz b. Cebel'den ve Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den'' buyurdu.
Ben bu adamı (İbn Mes'ud'u), Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i
gördüğüm zamandan beri sevmekteyim.
[-Sahihtir-]
4899 (3)- Abdullah b. Amr der ki: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. İbn Ümmü Abd'den,
Muaz b. Cebel'den, Ubey b. Ka'b'dan, ve Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den''
buyurdu.
Mesruk der ki: Abdullah b. Amr'ın yanına gider sohbet
ederdik. Bir gün Abdullah İbn Mes'ud'u andığımızda şöyle dedi: "Öyle bir
adamdan bahsettiniz ki, onu Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:
''Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. İbn Ümmü Abd'den, Muaz b. Cebel'den, Ubey b.
Ka'b'dan, ve Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den'' buyurduğu zamandan beri
kesinlikle hep sevmekteyim."
[-Sahihtir-]
4900- (4)- Mesruk der ki: Abdullah b. Amr'ın yanına giderek
sohbet ederdik. Bir gün Abdullah b. Mes'ud'u andığımızda şöyle dedi: "Öyle
bir adam'dan bahsettiniz ki, onu Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:
''Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. İbn Ümmü Abd'den, Muaz b. Cebel'den, Ubey b.
Ka'b'dan, ve Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den'' buyurduğu zamandan beri hep
sevmekteyim."
[-Sahihtir-]
4899 (3)'te geçmişti.
4901 (5)- Mesruk, Abdullah b. Amr'dan bildirir: Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. Abdullah
b. Mes'ud'dan, Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim'den, Muaz b. Cebel'den ve Ubey b.
Ka'b'dan'' buyurdu. Abdullah b. Amr: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) kötü ahlaklı ve kötülükten hoşlanan biri değildi" dedi ve Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Benim için en değerli olanınız, ahlakı en
güzel olanınızdır'' buyurduğunu söyledi.
[-Sahihtir-]
22558 Cl)'de tekrar edecektir.
4902 (6)- Mesruk der ki: Abdullah b. Amr'ın yanında İbn
Mes'ud anılınca şöyle dedi: "Bu adamı, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in: ''Kur'an'ı dört kişiden öğreniniz. İbn Mes'ud'dan, Ebu Huzeyfe'nin
azatlısı Salim'den, Ubey b. Ka'b'dan ve Muaz b. Cebel'den'' buyurduğu zamandan
beri hep sevmekteyim."
[-Sahihtir-]