musannef

Abdurrezzak

Miras

 

ANA SAYFA      Kur’an      Hadis      Sözlük      Biyografi

 

Dedenin Mirastaki Payı

 

19041- Şa’bi: "islam'da ilk olarak mirastan payalan dede Ömer'dir" demiştir.

 

Tahric: Farklı kanallarla Darimı (s. 390) rivayet etti.

 

 

 

19042- Şa’bi der ki: "Dedeye, insanların icma ettiği payı ver."

 

Tahric: Darimı, "Said b. Muğıre-İsmail" kanalıyla başka bir lafızla rivayet etti.

 

 

 

19043- İbn Sırin der ki: Abıde es-Selmani'ye, dedenin de bulunduğu mirası sorunca: "Bu konuda, Hz. Ömer' den yüz değişik dava ezberledim.

Ben: "Omer'den mi?" diye sorunca, Abıde: "Omer'den" cevabını verdi.

 

Tahric: Darimı (s. 389), "Yezid-İbn Sınn" kanalıyla Ömer'i zikretmeksizin; İbn Ebi Şeybe; farklı kanallarla Beyhakı ve Kenz'de (6/242) geçtiği üzere Sa'd rivayet ettiler.

 

 

 

19044- Başka bir kanalla bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir. 

 

Tahric: Beyhakı (6/245), Yezid b. Harun kanalıyla Hişam b. Hassan'dan rivayet etti.

 

 

 

19045- Hz. Ömer: "Dedeyle ilgili değişik hükümler verdim ve hiç birinde de haktan sapmadım" demiştir.

 

Tahric: Beyhaki (6/245), İbn Avn kanalıyla İbn Sırin'den rivayet etti.

 

 

 

19046- Hz. Ömer: "Dede konusunda kendi görüşümle hüküm vermediğime sizi şahit tutuyorum" demiştir.

 

 

 

19047- İbn Ömer: "Cehennemin diplerine atılma konusunda en cüretkar olanınız, dede konusunda cüretkar olanlarınızdır" demiştir.

 

 

 

19048- Hz. Ali: "Kim Cehennem diplerine atılmayı istiyorsa (mirastaki payları konusunda) dede ile erkek kardeşler arasında hüküm versin" demiştir. 

 

Tahric: Farklı kanallarla Said b. Mansur (s. 6/2) ve Darimı, Firyabı kanalıyla Sevri'den rivayet ettiler.

 

 

 

19049- İbn Cüreyc der ki: Babamın söylediğine göre ibnu'z-Zübeyr, Irak halkına mektup yazıp Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurduğunu yazdı: "Eğer Allah'tan başka dost edinecek olsaydım, Ebu Bekr'i dost edinirdim." Ebu Bekr, dedeyi (mirasta) baba gibi sayardı.''

 

Tahric: Said b. Mansur (s. 6/2), İbn Ebi Muleyke kanalıyla İbnu'z-Zübeyr'den "kısa bir metinle" rivayet etti.

 

 

 

19050- Zühri ve Katade: "Hz. Ebu Bekr, dedeyi (mirasta) baba gibi sayardı" dediler. Ma'mer de aynı şekilde fetva verirdi. Ma'mer: "Zühri'nin bildirdiğine göre Hz. Osman da dedeyi (mirasta) baba gibi saymıştır" dedi. 

 

Tahric: Said b. Mansur (s. 6), "Halid-Ata" kanalıyla rivayet etti.

 

 

 

19051- Mervan'ın bildirdiğine göre Hz. Ömer hançerlenince, dedenin mirastaki payı konusunda kendileriyle istişare edince, Hz. Osman: "Senin görüşüne uyarsak, bu görüş doğrudur. Senden önceki ihtiyarın (Ebu Bekr) görüşüne uyacak olursak, o görüş te ne güzeldi" dedi. 

 

Tahric: Darimi (s. 390), Vuheyb kanalıyla Hişam b. Urve' den rivayet etti.

 

 

 

19052- Hişam b. Urve, babasından bildiriyor: Hz. Ömer: "Ben dede konusunda bir hüküm vermiştim, isterseniz o hükümle amel edin" deyince, Osman: "Senin görüşüne uyarsak, bu görüş doğrudur. Senden önceki ihtiyarın (Ebu Bekr) görüşüne uyacak olursak, o görüş te ne güzeldi" dedi.

 

 

 

19053- Ata bildiriyor; İbn Abbas dedeyi (mirasta) baba konumunda görür ve; "Atalarım İbrahim, İshak ve ''Yakub'un dinine uydum''[Yusuf, 38] ayetini okurdu.

Ata der ki: İbn Abbas: "Eğer cinler insanlar arasında dede olacağını bilselerdi, "Rabbimizin yüceliği her yücelikten üstündür''[Cin, 3] demezlerdi" dedi.

 

Tahric: Said b. Mansur (s. 6) bu isnadla rivayet etti.

 

 

 

19054- Ata (b. Ebi Rebah)'ın bildirdiğine göre İbn Abbas miras konusunda dedeyi baba gibi sayardı. İbn Cüreyc der ki: İbn Tavus, babasından, o da İbn Abbas'tan aynı rivayette bulundu.

 

Tahric: Said b. Mansur, Leys kanalıyla Ata' dan daha önce üzere rivayet etti.

 

 

 

19055- İbn Cüreyc der ki: İbn Tavus, babasından, o da İbn Abbas'tan aynı rivayette bulundu.

 

 

 

19056- Tavus'un bildirdiğine göre İbn Abbas miras konusunda dedeyi baba gibi sayardı.

 

Tahric: Darimı, Vuheyb kanalıyla İbn Tavus'tan rivayet etti.

 

 

 

19057- Ata (b. Ebi Rebah)'ın bildirdiğine göre Hz. Ali, miras konusunda dedeyi baba gibi sayardı. İbn Cüreyc der ki: Irak halkından bazıları Ata (b. Ebi Rebah)'ın Ali'den olan bu rivayetini garipsemiştir.

 

 

 

19058- Şa’bi der ki: Hz. Ömer dede oluncaya kadar dede(nin mirastaki payı) hakkında konuşmayı sevmezdi. Ömer (dede olunca) şöyle dedi:

"Benim ve Ebu Bekr'in görüşü; miras konusunda dede, kardeşten daha çok hak sahibidir şeklindedir ve bu konuda muhakkak bir şey söylemek gerekir" dedi ve halka hutbe verip: "Hz. Peygamber' den (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu konuda bir şey duydunuz mu?" diye sordu. Bir adam kalkıp: "Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dedeye üçte bir pay verdiğini gördüm" deyince: "(Dedenin) yanında (mirasçı olarak) kim vardı?" diye sordu. Adam: "Bilmiyorum" dedi. Daha sonra bir daha hutbe verince bir adam: "Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) dedeye altıda bir pay verdiğini gördüm" deyince: "(Dedenin) yanında (mirasçı olarak) kim vardı?" diye sordu. Adam: "Bilmiyorum" dedi. Ömer bu konuyu Zeyd b. Sabit'e sorunca, Zeyd Ömer'e dalları çıkan bir ağacı misal verdi ve şimdi hatırlamadığım bir şey söyleyip, dedeye mirastan üçte bir pay verdi. Sevri der ki: Duyduğuma göre Zeyd, Ömer'e şöyle dedi: "Ey müminlerin emiri! Bir ağaç yeşerdi ve ondan bir dal çıktı, bu daldan da dallar çıktı. ilk dalı diğer daldan üstün kılan şey nedir. iki dal da ilk daldan çıkmıştır." Ömer aynı durumu Ali'ye sorunca, Ali ona selin vurduğu bir vadiyi misal verip, onu kardeşlerle aynı konuma koyup altıda bir pay verdi. Duyduğuma göre Ömer, Ali'ye sorduğunda, Hz. Ali, ona sel sularının akmasını, ondan bir kolun oluşmasını bu koldan da iki kolun oluşmasını misal verdi ve: "Sence, ortadaki bu kol kuruyunca sular diğer iki kola döner mi?" dedi. Şa’bi der ki:

 

"Zeyd, kardeşler kendisiyle beraber üç kişi oluncaya kadar, dedeyi kardeş konumunda sayardı. Eğer üç kişiden fazla olurlarsa, dedeye üçte bir pay verirdi. Ali ise, kardeşler kendisiyle beraber altı kişi oluncaya kadar, dedeyi kardeş konumunda sayar ve altıda bir pay verirdi. Eğer kendisiyle birlikte altı kişiden fazla olurlarsa, dedeye altıda bir pay verir ve kalan kısmı kardeşler arasında pay ederdi."

 

Tahric: Beyhaki (6/247), İbnu'I-Mübarek kanalıyla Sevd' den rivayet etti.

 

 

 

19059- Katade der ki: Ömer b. el-Hattab, Ali b. Ebi Talib'i, Zeyd b. Sabit'i ve Abdullah b. Abbas'ı çağırıp, dedenin (mirastaki) durumunu sordu. Hz. Ali:

"Her durumda üçte bir alır" dedi. Zeyd: "Kardeşlerle beraber üçte bir alır, farz sahipleriyle beraber ise altıda bir alır. Eğer paylaşmak kendisi için daha hayırlı olursa, mirastaki payını paylaşarak alır" dedi. İbn Abbas ise: "Dede, baba gibidir. Kardeşler kendisiyle beraber miras alamazlar. Yüce Allah bizimle Hz. ibrahim arasında birçok baba olmasına rağmen: "Atalarım İbrahim, İshak ve ''Yakub'un dinine uydum''[Yusuf, 38] buyurmaktadır" dedi. Hz. Ömer, Zeyd'in görüşünü tercih etti.

 

 

 

19060- Zühri der ki: "Hz. Ömer, farz olan hisseleri bu şekilde taksim etmiştir. Ondan sonra Zeyd, bu hisseleri aynı şekilde tanzim etmiş ve böyle uygulanmaya başlanmıştır."

 

 

 

19061- Zühri der ki: Ömer b. el-Hattab, eğer başkaları yoksa, dedeyle kardeşi mirasa ortak yapardı. iki kardeşle beraber ise dedeye üçte bir pay verirdi. Paylaşmak dede için daha hayırlı olunca ise hissesini paylaştırma usulüyle verirdi ve ona mirasın tamamının altıda birinden daha az vermezdi. Ondan sonra Zeyd, bu hisseleri aynı şekilde tanzim etmiş ve böyle uygulanmaya başlanmıştır.

 

 

 

19062- Yahya b. Said der ki: Muaviye'nin Zeyd b. Sabit'e yazdığı bir mektubu okudum. Mektupta, dede ve kardeşi soruyordu. Zeyd cevap olarak şöyle yazmıştı: "Allah en iyisini bilir. Ben, iki halifenin -yani Ömer ile Osman'ın- dedeyle birlikte tek kardeşe mirasın yarısının verilmesine, iki kardeşle dedenin olması durumunda ise üçte birinin verilmesine, kardeşler daha fazla olsa bile üçte birden daha az almayacaklarına hükmettiler."

 

Tahric: Said b. Mansur (s. 7/1), Huşeym kanalıyla Yahya'dan ve Beyhaki (6/249) rivayet ettiler.

 

 

 

19063- ibrahım(-i NehaI) der ki: "Zeyd b. Sabit dedeyi erkek ve kızkardeşlerle mirasın üçte birine ortak yapardı. Şayet dedeye üçtebir düşüyorsa ona bunu verir, geriye kalanı da erkek ve kızkardeşlere bırakırdı, Dedeye, bababir kardeşle payını verir, kalanı da kardeşe verirdi. Dedeyle birlikte annebir kardeşe bir şey vermezdi. Bababir ve annebir kızkardeşlerle bababir kardeşleri paylaşıma sokar, ancak onlara bir şey vermezdi. Anne bababir kardeş olan tek kardeşe ise mirasın yarısını verirdi. Kızkardeşler ve dede olunca, kızkardeşlerle beraber dedeye üçte bir verir, kızkardeşlere de üçte ikiyi verirdi. Eğer iki kızkardeş varsa, onlara mirasın yarısını, dedeye de diğer yarısını verirdi. 

 

Tahric: Beyhaki (6/250), İbnu'l-Mübarek kanalıyla Sevri' den rivayet etti.

 

 

 

19064- ibrahım(-i Nehai) der ki: "Hz. Ali, dedeyi kardeşlerle altı kişiye kadar ortak yapardı ve her farz sahibine payını verirdi. Annebir kardeşe ve annebir kızkardeşe ise dedeyle beraber miras vermezdi. Bababir kardeşi, anne bababir kardeşlerle ve dedeyle mirasa ortak yapmazdı. Ölenin çocuğu varsa ve başka erkek veya kızkardeşi yoksa dedeye altıdabirden fazla pay vermezdi. Anne bababir kızkardeş, dede, bababir erkek kardeş olursa, kızkardeşe mirasın yarısını verir, diğer yarısını da dedeyle bababir erkek kardeş arasında eşit paylaştırırdı. Eğer kardeşler daha çok olursa, paylaşmak daha hayırlı oluncaya kadar dedeye altıdabir pay verirdi. Altıda bir daha hayırlı olunca ise ona altıda bir pay verirdi. ''

 

Tahric: Kenz (6/276, müellifi kaynak göstermiştir); Beyhaki (6/249), İbnu'l-Mübarek kanalıyla Sevri' den ve Darimi (s. 390) rivayet ettiler.

 

 

 

19065- ibrahım(-i Nehai) der ki: İbn Mes'ud, üç kardeşe kadar dedeyi onlarla ortak yaptı. Kardeşler üçten fazla olunca ise dedeye mirasın üçte birini verdi. Eğer varisler kızkardeş ise, onlara farz olan hisselerini verip geriye kalanını dedeye verdi. İbn Mes'ud, annebir kardeşi ve annebir kızkardeşi dedeyle birlikte mirasa ortak yapmazdı ve: "Bababir kardeş, baba ve anne bir kardeşle ve dedeyle beraber mirasa ortak olamaz" derdi. Anne ve bababir kızkardeş, bababir kardeş ve dedeyle ilgili olarak ise: "Anne bababir kızkardeş mirasın yarısını alır, kalanı da dede alır. Bababir erkek kardeş ise bir şeyalamaz" derdi. 

 

Tahric: Beyhaki (6/250), İbnu'l-Mübarek kanalıyla Sevri'den rivayet etti.

 

 

 

19066- Şa’bi der ki: "Hz. Ali dışında sahabeden hiç kimse, erkek kardeşin oğullarını babaları konumunda saymazdı. Muhammed'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabı arasında Abdullah b. Mes'ud'dan daha fakihi yoktu."

 

 

 

19067- Sevri: "Hiç kimse, erkek kardeşin oğluna dedeyle beraber mirastan pay vermemiştir" dedi.

 

 

 

19068- ibrahım(-i Nehai) der ki: "Hz. Ömer ve İbn Mes'ud, (miras konusunda) anneyi dededen üstün tutmazlardı."

 

 

 

19069- Şa’bi der ki: Hz. Ali, İbn Mes'ud, Zeyd b. Sabit, Hz. Osman ve İbn Abbas; dede, anne, anne ve bababir kızkardeş konusunda ihtilaf ettiler. Hz. Ali: "Kızkardeş mirasın yarısını, anne üçte birini, dede ise altıda birini alır" dedi. İbn Mes'ud: "Kızkardeş mirasın yarısını, anne altıda birini, dede ise üçte birini alır" dedi. Hz. Osman: "Anne mirasın üçte birini, kızkardeş üçte birini, dede de üçte birini alır" dedi. Zeyd: "Miras dokuz hisseye bölünür. Anneye üçte bir verilir, kalanın üçte ikisi dedeye, üçte biri de kızkardeşe verilir" dedi. İbn Abbas ise: "Anne üçte bir alır, kalanı da dede alır. Kızkardeşe ise bir şey düşmez" demiştir.

 

 

 

19070- Başka bir kanalla ibrahım'den bu hadisin aynısı rivayet edilmiştir.

 

 

 

19071- Ebu ishak der ki: (Kadı) şureyh'e gidip, anne, erkek kardeş, dede ve kocanın mirastaki durumunu sorduğumda: "Koca mirasın yarısını alır, anne de üçte birini alır" deyip sustu. Ben sorumu tekrarlayınca ise: "Koca mirasın yarısını alır, anne de üçte birini alır" deyip yine sustu. Ben sorumu tekrar edince ise yine: "Koca mirasın yarısını, anne de üçte birini alır" dedi. Başucunda duran kişi: "(Şureyh) dede hakkında bir şey demiyor" deyince, Abıde es-Selmanı'ye gidip aynı şeyi sordum. Abıde, mirası altıya bölüp, kocaya yarısını, anneye bir hisse, kızkardeşe bir hisse, dedeye de bir hisse verdi. Sevri der ki: "Öğrendiğime göre İbn Mes'ud da bu durumdaki bir mirası aynı şekilde taksim etti. ''

 

Tahric: Darimı (s. 391), Zuheyr kanalıyla Ebu İshak'tan bundan daha uzun bir metinle rivayet etti.

 

 

 

19072- Abdullah (b. Mes'ud) der ki: "Mirasçıların, dede, kız ve kızkardeş olmaları durumunda miras dörde bölünür. Kız iki hisse, dede bir hisse ve kızkardeş bir hisse alır. Eğer kızkardeşler iki olursa, miras sekiz hisseye bölünür. Kız mirasın yarısını, dede iki hisse, kızkardeşlerin her biri de birer hisse alırlar. Kızkardeşler üç taneyse, miras on hisseye bölünür. Kız mirasın yarısı olan beş hisse, dede iki hisse, kızkardeşler de her biri birer hisse olmak üzere üç hisse alırlar.''

 

Tahric: Beyhakı (6/25), Yezid b. Harun kanalıyla Sevri'den rivayet etti.

 

 

 

19073- ibrahım(-i NehaI) der ki: "Hz. Ömer, dede, anne ve kızkardeşle ilgili olarak, kızkardeşe mirasın yarısını, anneye bir hisse, dedeye iki hisse verdi ve (miras konusunda) anneyi dededen üstün tutmadL"

 

Tahric: Beyhaki (6/252), İbrahim kanalıyla ve Beyhaki'de geçtiği üzere Said b. Mansur (3/68) rivayet ettiler.

 

 

 

19074- Abdullah (b. Mes'ud) der ki: "Mirasçıların anne, kızkardeş, koca ve dede olmaları durumunda miras sekiz hisseye bölünür. Kızkardeş üç hisse, koca üç hisse, anne bir hisse ve dede bir hisse alır." Hz. Ali ise şöyle dedi: "Bu durumda miras dokuza bölünür. Koca üç hisse, kızkardeş üç hisse, anne iki hisse, dede ise bir hisse alır." Zeyd ise: "Bu durumda miras ekderiyye (ölenden geriye koca, anne, kızkardeş ve dedenin kalması durumunda yapılacak taksimat) hesabı üzere yirmi yedi hisseye bölünür. Koca dokuz, anne altı, dede sekiz, kızkardeş ise dört hisse alır" dedi. 

 

Tahric: Said b. Mansur (s. 7/1), "Ebu Avane-İbrahim" kanalıyla rivayet etti.

 

 

 

19075- Abdullah (b. Mes'ud) der ki: "Mirasçıların, karı, anne, erkek kardeş ve dede olması halinde miras dört hisseye bölünüp her biri bir hisse alır." A'meş'ten başkasının ibrahım'den bildirdiğine göre Abdullah (b. Mes'ud): "Bu durumda miras yirmi dört hisseye bölünür. Anne altıdabir olan dört hisseyi, karı dörttebir olan altı hisseyi alır. Geriye kalan ise yedişer hisse olarak dedeyle kardeş arasında paylaştırılır" dedi.

 

 

 

19076- Abdullah (b. Mes'ud) şöyle derdi: "Mirasçıların dede, anne bababir kızkardeş ve bababir erkek kardeş olması durumunda, kızkardeş mirasın yarısını, geriye kalanı ise dede alır. iki kardeşe ise bir şey düşmez."

 

Tahric: Farklı kanallarla Beyhaki (6/250, 251) rivayet etti.

 

 

 

19077- ibrahim(-i Nehai): "Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından hiç kimse, annebir erkek kardeşi dedeyle birlikte mirasçı kılmazdı" demiştir.

 

Tahric: Said b. Mansur, Şa'bi kanalıyla başka bir lafızla rivayet etti.

 

 

 

19078- Sevri der ki: "Mirasçılar dede ve kızkardeş olursa, üç hisseye bölünür. Dede iki hisse, kızkardeş te bir hisse alır. Üç kızkardeş ve dede olursa, beş hisseye bölünür. Dört kızkardeş ve dede olursa, altı hisseye bölünür. Beş kızkardeş ve dede olursa, üç ile beşi çarpıp on beş hisse çıkarılır. Eğer üçte bir dede için daha hayırlıysa, mirasın üçte birini yarısıyla çarp ve malın tamamının üçte birini dedeye ver. Kalan kısım ise kızkardeşler arasında paylaştır. Eğer kızkardeş ve dedeyle birlikte anne de varsa, miras dokuza bölünür. Anne üçte bir alır, geriye kalan altı hissenin dördünü dede, ikisini ise kızkardeş alır. Eğer anne, dede ve iki kızkardeş varsa, miras yirmi dörde bölünür. Anne, altıda bir olan dört hisseyi, dede on hisseyi, kızkardeşler de on hisseyi alırlar. Eğer anneyle beraber üç kızkardeş ve dede olursa, miras altıya bölünür. Altıda bir anneye verilir. Geriye kalan beş hissenin üçü kızkardeşlere, ikisi de dedeye verilir. Eğer anneyle beraber dört kızkardeş ve dede olursa, miras on sekiz hisseye bölünür. Anne altıda bir olan üç hisseyi, dede geriye kalanın üçte biri olan beş hisseyi, kızkardeşler de geriye kalan on hisseyi alırlar. Kızkardeşler daha çok olunca miras yine on sekiz hisseye bölünür. Bunun altıda biri anneye, kalanın üçte biri dedeye verilir. Eğer hesap tam çıkarsa (avi olmazsa) kalanı kızkardeşlere verilir. Hesabın tam çıkmaması halinde ise tüm kardeşler arasında paylaştırılır."

 

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

 

Ninelerin Hissesi