21- ORUÇLUNUN ĞIYBET VE
ÇİRKİN SÖZ SÖYLEMESİ HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
عمرو بْن
رافع.
حَدَّثَنَا
عَبْد اللّه
بْن المبارك،
عَن ابن أبي
ذئب، عَن سعيد
المقبري، عَن
أبيه، عَن أبي
هُرَيْرَة؛ قَالَ:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ: ((من
لم يدع قول
الزور، والجهل،
والعمل به،
فلا حاجة لله
في أن يدع
طعامه
وشرابه)).
Ebu Hureyre
(r.a.)'dan rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir; Yalan söylemeyi, cahilce davranmayı ve bununla amel
etmeyi bırakmayan (oruçlu) kimsenin yemesini içmesini bırakmasına Allah'ın
İhtiyacı yoktur. (Buna kıymet vermez.)
Buhari, Tirmizi,
Ebu Davud Nesai, Ahmed ve Beyhaki bu Hadisi rivayet etmişlerdir.
Diğer tahric:
Müslim'den başka Kütüb-i Sitte sahipleri, Ahmed ve Beyhaki de bunu rivayet
etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Hadisten maksad şudur: Oruçluyken yalancılık,
yalan şahitlik, gıybet, iftira, sövmek, lanetlemek gibi batıl söz söylemeyi
bırakmıyanın tuttuğu orucun makbul olmadığıdır. Çünkü oruçtan maksad; aç ve
susuz kalmanın kendisi değil, bununla teminine çalışılacak şehvetleri
kırmakkötülüğü emredici nefsi frenlemektir. Hadisteki AIlah'ın ihtiyacının
olmayışı, orucun makbul olmayışından mecazdır. Çünkü ne batıl sözü bırakanın ne
de bırakmayanın aç ve susuz kalmasına Allah'ın ihtiyacının olmadığı ma'lumdur.
İbn-i Battal:
Hadisin manası batıl söz söyliyenin oruç tutmayı bırakmasını emretmek değil,
batıl sözden sakındırmaktır, demiştir.
İbnü'l-Münzir:
«Allah'ın ihtiyacı yoktur» cümlesi, orucun makbul olmadığından kinayedir. Nasıl
ki öfkelenen bir kimseye istediği şey verildiği zaman Onu çevirirken: Benim
buna ihtiyacım yoktur, der. Şu halde hadisten maksad, batıl sözle kirletilen
orucun, reddedilmeye mahkum olduğu ve böyle kirletilmeyen orucun makbul
olduğudur.
Hadis; batıl
sözün, oruçlunun sevabını azalttığına delildir. Ğıybet, yalancılık, koğuculuk,
cahilce davranmak ve bunlarla amel etmenin, orucu bozup bozmadığı hususunda
ihtilaf vardır. Cumhura göre bunlar orucu bozmaz. Fakat sevabını azaltır.
Sevri'ye göre gıybet orucu bozar. Gazali'nin el-İhya'da beyan ettiğine göre
Mücahid: Gıybet ve yalancılık, orucu bozan hasletlerdir, demiştir. Evzai'ye
göre gıybet orucu bozar ve kaza etmeyi gerektirir .